ภาษาอีสานหมวด "ก" 621 - 630 จาก 1872
-
กล้า
แปลว่า : ไม่กลัว, ไม่ครั้นคร้าม คนที่ไม่กลัว เรียก คนกล้า อย่างว่า เอาคนกล้าครองเมืองมันจั่งฮุ่ง เอาคนขี้ย้านครองบ้านบ่ฮุ่งเฮือง (กลอน) ท้าต่อสู้เรียก กล้าหาญ อย่างว่า ใผชิขันมาสู้กับกูย้านมันมุ่น ตั้งแต่สำเด็จลุนกะยังสู้บ่ได้ โตนฮ้านแล่นหน ี(บ.). -
กลาก
แปลว่า : ชื่อโรคผิวหนังชนิดหนึ่ง เกิดจากเชื้อรามีอาการคัน มี 2 ชนิด คือ กลากธรรมดาและ กลากซัว กลากธรรมดาเป็นตุ่มเกิดตามร่างกายทั่วไป ขึ้นเป็นวงเหมือนวงเดือน กลากซัว กลากที่ขึ้นเป็นปุยเหมือนปุยนุ่นหรือควายด่อน เรียก กลากซัว หัวโชง แก่นหล้อน -
กลางกวง
แปลว่า : ของส่วนรวมหรือของสาธารณะเช่นถนนหนทาง บ่อ บึง หนอง อาคาร โรงเรียน กุฏิ วิหาร โบสถ์ศาลาการเปรียญ โรงเรียน โรงพยาบาล ซึ่งเป็นของที่ทุกคนจะใช้ประโยชน์ร่วมกัน เรียก ของกลางกวง. -
กลางเก้ากลางสิบ
แปลว่า : เวลาระหว่างกลางของเดือนเก้าและเดือนสิบ เรียก กลางเก้ากลางสิบ. -
กลางเก่ากลางใหม่
แปลว่า : ของที่ใช้แล้วเช่นเสื้อผ้า เพียงใช้มาครึ่งๆ กลางๆ จะใช้ต่อไปอีกได้เท่าที่ใช้มาแล้ว เรียก กลางเก่ากลางใหม่. -
กลางแก่ง
แปลว่า : บริเวณ, สนาม บริเวณหรือสนามเรียก แก่ง อีกอย่างหนึ่ง น้ำที่ท่วมทุ่งท่วมนา เรียก น้ำแก่ง สถานที่ตรงกลางหรือสิ่งที่กล่าวมาเรียก กลางแก่ง. -
กลางแก้ง
แปลว่า : แก่ง พืดหีนที่ขวางทางน้ำไหลเรียก แก้ง เช่น แก้งสะพือ แก้งตะนะ เป็นต้น อย่างว่า ป๋าพี่ไว้กลางไฮ่แกมหมู่กา ป๋าพี่ไว้กลางนาแกมหมู่แฮ้ง ป๋าพี่ไว้กลางแก้งแข้ชิกินพี่แล้ว (ผญา). -
กลางคน
แปลว่า : คนที่ไม่หนุ่มและไม่แก่ ถ้ากำหนดอายุแปดสิบปีที่เป็นอายุขัย คนผู้มีอายุสี่สิบปี เรียก คนกลางคน. -
กลางคืน|กลางเว็น
แปลว่า : ระยะเวลาที่ไม่มีแสงพระอาทิตย์เรียก กลางคืน ระยะเวลาที่ไม่มีแสงพระจันทร์ เรียก เวลากลางเว็น กลางวัน ก็ว่า อย่างว่า กลางคืนเป็นนกเต็น กลางเว็นเป็นนกเค้า มื้อเช้าเป็นแมวโพง (ภาษิต). -
กลางแจ้ง
แปลว่า : ที่แจ้ง, ที่สว่าง, ที่ไม่มืด สถานที่ที่ไม่มืดเรียก กลางแจ้ง อย่างว่า แจ้งขอให้แจ้งจั่งดาว ขาวขอให้ขาวจั่งฝ้าย ใสงามจั่งแว่น อย่าได้เป็นคู้มู้เค้าเม้าเป็นหม้งทั่วโต (บ.).