ภาษาอีสานหมวด "ก" 691 - 700 จาก 1872
-
กว้าน
แปลว่า : ปราสาทของเมืองเรียก กว้าน อย่างว่า ทันที่ฮองฮองเหลี้ยมเฮือนคำเจืองอยู่เขาแล้ว ทังสี่ด้านดูกว้างหมื่นวาเฮวพลายเข้าเถิงเชียงดูอาจ ฝูงบ่าวน้อยเมือกว้านหมื่นเสา (ฮุ่ง). -
กว้าน
แปลว่า : หอเทพารักษ์ เมืองสมัยโบราณเขาจะปลูกกว้านคือหอเทพารักษ์ไว้ในป่าใกล้บ้านหรือตามลำน้ำ อย่างว่า แม้งหนึ่งเถิงที่ห้วยเหวตาดครำหลวง วังยาว ทบทั่งหีนเหวก้อน พะลานเพียงพื้นคนเคยพักเพิ่งที่นั้นเขาก่อกว่านประถมเถ้าชั่วลาง (สังข์). -
กว้าน
แปลว่า : เก็บ, กักตุน, ของอะไรที่คิดว่าจะได้กำไร รีบซื้อมากักเก็บไว้ เรียก กว้าน กว้านซื้อ ก็ว่า. -
กวาล
แปลว่า : จักรวาล (ป. จกฺกวาล) อย่างว่า กวักปีกพือเผ่นผ้ายผยองล้ำล่วงกวาล (ลึบ). -
กษัตริย์
แปลว่า : พระเจ้าแผ่นดิน อย่างว่า ในเมืองมีกษัตริย์สร้างปกครองตุ้มไพร่นั้นบ่เมืองใหญ่กว้างใหญ่กว้างมีเจ้านั่งปอง นั้นบ่ (เสียว) เยียวท่อเสียกษัตริย์เชื้อพงษ์พันธ์เพียงพระเนตร เหมือนว่าเชื้อต่างท้าวลอนดั้นลอบมา (สังข์). -
กสิกรรม
แปลว่า : การทำไร่ไถนา. -
กสิณ
แปลว่า : กรรมฐานที่กำหนดสิ่งต่างๆ เป็นอารมณ์ มี 10 อย่าง กำหนดธาตุ ๔ อย่าง คือ ปฐวีกสิณ, อาโปกสิณ, เดโชกสิณ, วาโยกสิณ กำหนดสี ๔ อย่าง คือ นีลกสิณ, ปีตกสิณ, โลหิตกสิณ, โอทาตสิณ กำหนดอากาศ ๒อย่าง คือ อากาสกสิณ, อาโลกกสิณ -
กอ
แปลว่า : เชื้อสาย, เผ่าพันธุ์ ,ชาติ, ตระกูลคนที่เกิดเชื้อสายเดียวกัน เช่น คนไทย คนลาว คนจีน เรียก กอ. -
กอ
แปลว่า : กลม คนที่มีตากลม เรียก ตากอ อย่างว่า แนวเด็กน้อยตากอความคึดม่อ ได้กอขอข้อหล้อความเว้าอยู่ดาว (กลอน). -
ก่อ
แปลว่า : ต้นเหตุทุกสิ่งเกิดจากเหตุต้นเหตุ เรียก ก่อ อย่างว่า ก่อชิหวัดคอบตากฝน ก่อชิไปอยู่ดนคอบเป็นไข้ ก่อชิมาไวคอบคึดฮอดแม่เสี่ยว (กลอน).