ภาษาอีสานหมวด "ด" 121 - 130 จาก 448
-
ด่า
แปลว่า : ใช้ถ้อยคำว่าคนอื่นด้วยคำหยาบช้าเลวทรามเรียก ด่า อย่างว่า ลางเถ้าวาจาต้านคำใดตั้งแต่ด่า หน้าบ่ทันส่วยล้างกุมป้อยด่าแต่หลาน (กาพย์ปู่). -
ดาง
แปลว่า : ตาข่ายที่สานด้วยปอ ป่าน เรียก ดาง เช่น ดางแห ดางหวิง ดางมอง หรือสิ่งที่มีลักษณะเหมือนตาข่ายเรียก ดาง เช่น รวงผึ้งเรียก ดางเผิ้ง อย่างว่า ให้ค่อยทำเพียรสร้างเสมอแตนสร้างช่อ ให้ค่อยติดต่อไว้เสมอเผิ้งต่อดาง (อิน). -
ด้าง
แปลว่า : ดาบ อาวุธ อย่างว่า ซัดฮ่อใกล้ง้าวเงือดงอนแสน แมนฮำฮนฮีบหนีวางด้าง แกวแกวท้าวสามมะเฮียวเฮืองอาจ กูนี้ข้าซึ่มเจ้าติ่วช้างสูฮู้งึดมือบ่นั้น (ฮุ่ง). -
ดาด
แปลว่า : นาบ สัมผัส ถูก ต้อง เช่น ไฟนาบเรียก ไฟดาด. -
ดาด
แปลว่า : หินลาดเรียด หินดาด ขึงผ้าเพดานเรียก ดาดเพดาน. -
ดาน
แปลว่า : เนินเขา เนินเขาเรียก ดาน อย่างว่า ขึ้นเมือภูเก็บดอกหว้าน ขึ้นเมือดานเก็บดอกข่อย ลงมาโคกค้อยๆ มาพ้อป่ากะเจียว (บ.). -
ดาน
แปลว่า : แข็ง เช่น เส้นท้องแข็งเรียก ท้องเป็นดาน กะโหลกหัวเรียก กระดานหัว อย่างว่า ปีนเผลียงม้างกระดานหัวเต้นไต่ ซวงฟ่างฮ้ายไกวก้าวแกว่งธุลี (สังข์). -
ด่าน
แปลว่า : เขต แดน เขตแดนเรียก ด่าน อย่างว่า คุงขอบฟ้าเขาด่านแดนผี ชาวคาเขียวก่ายกะไดเมื่อฟ้า (สังข์) เหมือนจักเป็นเข็ญข้องโพยภัยบังเกิด จริงแล้วเจ้าอย่าเดินด่านด้าวฮอยฮู้ฮูปหลง แท้แล้ว (สังข์). -
ด้าน
แปลว่า : ข้าง ฝ่าย ข้างเหนือเรียก ด้านเหนือ ข้างใต้เรียก ด้านใต้ ก้ำ ก็ว่า อย่างว่า ถันที่ฮวานฮวานด้านแดนแสนสีมาศพื้นพุ่มห้องหีนล้านก่อตัน (สังข์). -
ดาบ
แปลว่า : มีดยาวชนิดหนึ่ง เรียก ดาบ ง้าว ก็ว่า อย่างว่า พระก็ฉวยดาบแก้วกำฮ่อเฮวแฮง เมื่อนั้นอาไววอนเหนี่ยวบายาฟ้าว ขอหลานแก้วกุมารมายโทษ หลานจ่งเห็นแก่ข้าขอเจ้าเทื่อเดียวนี้แล้ว (สังข์).