ภาษาอีสานหมวด "ด" 151 - 160 จาก 448
-
ดำ
แปลว่า : มีสีดำ สีคราม สีเขม่า และสีดำทั่วไป เรียก สีดำ เดือนมืดเรียก เดือนดำ อย่างว่า เสือโคร่งหากเคยเทียวทางเฮื้อเดือนดำก็เห็นฮุ่ง เลิงแล้ว บาดว่าเดือนแจ้งหน้าแสงพ้นก็เล่าอาย (ปัสเสน). -
ด้ำ
แปลว่า : ด้าม เช่น ด้ามมีด ด้ามเสียม ด้ามพร้า ด้ามขวาน เรียก ด้ำ ด้าม ก็ว่า อย่างว่า ใจวู่ฮ้อนกำด้ำดาบเทียม (ฮุ่ง). -
ด้ำ
แปลว่า : ผีเรือน ผีบรรพบุรุษ ผีที่เราเคารพนับถือเรียก ด้ำ อย่างว่า จอมเมืองเมือมุ่งความเถิงด้ำ อัยโกแก้วสวงสางยักษ์ใหญ่มากิน เทื่อนี้ตูแจ่งฆ่าควายช้างสู่ขวัญ ลูกแล้ว (สังข์) ดาความให้ถวายผีด้ำใหญ่ หอซ่อฟ้าเฮือนฮ่นฮ่มขวาง (ฮุ่ง). -
ดำรง
แปลว่า : ทรงไว้ ตั้งไว้ รักษา ทำให้คงอยู่. -
ดิก
แปลว่า : ปัก พุ่ง ดิ่ง ปักหัวลง เรียก ดิกหัวลง ดิ่งหัวลงเรียก ดิกหัวลง สักหัวลง ก็ว่า. -
ดิกดิก
แปลว่า : อาการไหวถี่ๆ เช่น ตีนสั่นดิกดิก มือสั่นดิกดิก. -
ดิ่ง
แปลว่า : ตรง เที่ยง เช่น ตรงไปหาเรียก ดิ่งไปหา. -
ดิ่งดิ่ง
แปลว่า : อาการที่น้ำไหลออกจากรูหรือท่อเล็กๆ เสียงน้ำไหลดังดิ่งดิ่ง. -
ดิถี
แปลว่า : วันตามจันทรคติ ใช้ว่า คำหนึ่ง สองค่ำ สามค่ำ ดฤถี ก็ว่า (ป.ส.). -
ดิน
แปลว่า : แผ่นดิน พื้นที่เป็นที่อยู่อาศัยของคนและสัตว์ เรียก พื้นดิน แผ่นดิน ก็ว่า อย่างว่า คันว่าองค์ประสงค์แท้ทังสามมีหลีก เป็นแล้ว อันแต่ดินแลฟ้าลงขึ้นข่าวเลิง แลด (สังข์).