ภาษาอีสานหมวด "ห" 231 - 240 จาก 1363
-
หมอเถ้า
แปลว่า : หมอยาแผนโบราณ ชำนาญในการรักษาโรคทุกชนิด เรียก หมอเถ้า อย่างว่า เป็นหมอเถ้าถงยาชุมคือชิใหญ่ คันหมากไม้เข้าบ้านคนไข้บ่ตาย (บ.). -
หมอทวาย
แปลว่า : หมอดู หมอหูฮา หมอโหร ก็ว่า อย่างว่า เมื่อนั้นหมอทวายแจ้งทูลธรรม์เทวราช (สังข์). -
หมอน้ำมัน
แปลว่า : ผู้ชำนาญในการเสกน้ำธรรมดา เสกน้ำมัน รักษาบาดแผล รักษาดูกหัก ดูกแตก ไม่จำเป็นต้องผ่าตัด เพียงแต่เสกน้ำธรรมดาหรือเสกน้ำมันให้ทาก็หาย หมอน้ำมันมีอยู่ทั่วไปในภาคอีสาน. -
หมอผี
แปลว่า : หมอขับผี หมอไล่ผี หมอเลี้ยงผี หมอป้องกันผี เมื่อเกิดผีเข้าเจ้าสูญหมอผีจะไปขับไล่ ถ้าผีออกแล้วก็ป้องกันไว้. -
หมอลำ
แปลว่า : ผู้ที่ชำนาญในการร้องลำ เรียก หมอลำ หมอลำเป็นที่นิยมชมชอบของชาวอีสาน ไม่ว่าจะทำบุญให้ทานอะไรมักจะมีหมอลำมาลำในงาน เพื่อให้เกิดความสนุกครึกครื้นแก่เจ้าของงานและคนมาร่วมในงาน หมอลำมีหลายประเภท คือ หมอลำพื้น หมอลำเรื่อง หมอลำชิงชู้ หมอลำโจทแก้ หมอลำต่อกลอน หมอลำเกี้ยว หมอลำเต้ย การฟังลำถ้าจะให้สนุกถึงใจต้องมีแข่งขันกันด้วย. -
หมอส้อง
แปลว่า : หมอเทวดา คนโบราณอีสานเมื่อเจ็บไข้ได้ป่วยรักษาด้วยหยูกยาไม่หาย ก็ทำการส้อง คือเชิญหมอเทวดามารักษา หมอเทวดานี้คือหมอผีไท้ผีแถน คนโบราณอีสานถือผีสางคางลาย บางทีผู้นับถือไม่เลี้ยงผี ผีอาจมาทำให้เจ็บเจ็บไข้ได้ป่วย เมื่อหมอผีมาแล้วหมอผีจะลงมือรักษา คือจัดเครื่องสักการะมีดอกไม้ธูปเทียนมาแล้วร้องลำ ถ้าเป็นผีโรคภัยไข้เจ็บก็หาย ถ้าไม่เป็นผีโรคก็ไม่หาย. -
หมอสอย
แปลว่า : การพูดตลกโปกฮาให้คนสนุกขบขัน เรียก สอย หมอสอยกับหมอลำมีคุณค่าเท่ากัน ถ้าหมอลำม่วนแต่หมอสอยบ่ม่วนหรือบ่มี ก็ขาดความม่วนชื่นไป เหมือนกินแกงแซบแต่บ่นัว ฟังลำได้แต่ความม่วน ขาดความชื่นไป ถ้าได้ทั้งหมอลำและหมอสอยถือว่าได้ทั้งความม่วนและความชื่น หมอสอยทีดีเขาจะสอยแบบสุภาพ คำสอยของเขาจะไม่มีซ้ำแบบใคร . -
หมอเสี่ยง
แปลว่า : คนโบราณชอบเรียนมนต์ มีมนต์อยู่ชนิดหนึ่ง เรียก มนต์เสี่ยง ธรรมเสี่ยง ก็ว่า เวลาจะไปทำมาค้าขายหรือเจ็บไข้ได้ป่วย จะร่ำรวยหรือไม่ ต้องไปให้หมอเสี่ยงดู หมอเสี่ยงที่ทำนายแม่นๆ คนจะนิยมนับถือ หมอเสี่ยงมีอยู่ทั่วไปในอีสานสมัยโบราณ. -
หมอหูฮา
แปลว่า : หมอดูของพระยากุศราชเจ้าเมืองนครเป็งจาล เชิญหมอดูให้มาทำนายมเหสีทั้งแปด อย่างว่า เมื่อนั้นหมอเมืองผู้เคยถวายทูลราช นบพระเจ้าลุ่มฟ้าปุนตั้งเลขเลียน ก็จิ่งเอาชาตาไท้เทวีทั้งแปด มาบวกตั้งคูณเข้าใส่สม แล้วทำนายมเหสีหกพระองค์ว่าไม่ดี. -
หม้อแกง
แปลว่า : หม้อชนิดต่างๆ ใช้สำหรับแกง เรียก หม้อแกง เช่น หม้อแกงปลา แกงกบ แกงไก่ แกงเอี่ยน อย่างว่า มีปลาบ่มีหม้อชิเอาหยังต้มอ่อม หม้อนั้นคันช่างเขาบ่ปั้นบ่มีได้อ่อมแกง (ย่า).