ภาษาอีสานหมวด "ห" 241 - 250 จาก 1363
-
หม้อเข้า
แปลว่า : หม้อสำหรับหุงเข้า เรียก หม้อเข้า หม้อเข้ามีหลายอย่างต่างกัน ถ้าใช้หุงเข้า เรียก หม้อหุง. -
หม้อนฮก
แปลว่า : นรก นรกคือสถานที่ลงโทษแก่บุคคลทำผิดเมื่อตายไปแล้ว โบราณว่าคนทำบาปเวลาตายพระยายมจะเป็นผู้ตัดสินชี้ขาดว่าจะให้ตกนรกขุมใด นรกใหญ่มี ๘ ขุม คือ สัญชีวนรก กาฬสุตตนรก สังฆาตนรก โรรุวนรก มหาโรรุวนรก ตาปนรก มหาตาปนรก อเวจีนรก (ชาตัฏฐกถา) อย่างว่า กลัวแต่ลงสู่พื้นในหม้อบ่สง (กาไก) ลูกบ่ฟังความพ่อแม่ ผีแก่เข้าหม้อนฮกทังดิบ พ่อแม่บ่สอนลูกเต้า ผีปอบผีเป้าจกกินตับกินไต (ภาษิต). -
หม้อน้ำ
แปลว่า : โอ่งน้ำ โอ่งสำหรับใส่น้ำกินน้ำใช้ เรียก หม้อน้ำ หม้อแอ่ง หม้อแอ่งน้ำ ก็ว่า. -
หม้อนิล
แปลว่า : ใบครามที่เอามาแช่ในหม้อ เพื่อให้เป็นสีดำ แล้วนำสีดำนั้นไปย้อมเสื้อย้อมผ้า เสื้อผ้าที่ย้อมด้วยสีครามนี้ เรียก หม้อนิล ชาวเหนือเรียก ผ้าหม้อห้อม คือ ผ้าที่ย้อมด้วยสีครามนี้. -
หม้อหนึ้ง
แปลว่า : หม้อสำหรับนึ่งข้าวเหนียว เรียก หม้อหนึ้ง อย่างว่า เจ้าอย่าฟ้าวฮีบฮ้อนให้ค่อยกล่อมเอาเย็น ให้ค่อยบำเพ็ญเพียรสืบเป็นปางแค้น อย่าได้มีความคร้านการทำให้ตั้งต่อ ย้านบ่มีหม้อหนึ้งตาชิบึ้งใส่กัน (ย่า). -
หมอก
แปลว่า : ไอน้ำที่ลอยอยู่ในอากาศ เรียก หมอก อย่างว่า ใกล้ฮุ่งเค้าครางอั่นออระชอน ขัวนัวเหมือยหมอกนายนงข้อน ไฟฟืนใต้ทุกเตาเฮืองฮุ่ง ซว่าซว่าข้าดาตั้งแต่งงาย (สังข์). -
หมอง
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง ใบคล้ายใบมะกา สีเทาเลื่อมเป็นมัน เรียก ต้นตองหมอง. -
หมอง
แปลว่า : ขุ่น มัว ไม่ใส ใจที่ขุ่นมัวด้วยความโลภโกรธหลง เรียก ใจหมอง อย่างว่า พี่ท่านเศร้าหมองมั้วหม่นตรอม (สังข์). -
หม้อง
แปลว่า : บริเวณ ย่าน แถว บริเวณที่เป็นหลุมเล็กๆ ตื้นๆ เรียก หม้อง อย่างว่า ให้ค่อยขุดค่อยไง้ชิเห็นหม้องบ่อนแปน (ย่า) หลุมตื้นๆ ที่กบหรือเขียดทำเพื่อหลบซ่อน เรียก หม้องกบ หม้องเขียด ช่องหรือปล่องเรียก หม้อง อย่างว่า ฝันว่าไฟลามไหม้กอกยาพันเถิงปาก เฮียมก็ฮากแก่งแก้กอกยาฟ้งซะซาย ไฟก็ตกสะเด็นฟ้งลงไปถืกผ้านุ่ง ลุกลวบไหม้เป็นหม้องขาดกลาง (ผญา). -
หมองแหมง
แปลว่า : เสียงกระซิบกระซาบเล่าลือกัน เรียก หมองแหมง อย่างว่า ให้บอกน้องแก่นแก้วนางนาฏมาใน ดูดั่งคำหมองแหมงฝ่ายเฮาฮอยคิ้ว จริงแล้ว เมื่อนั้นสองกษัตริย์เจ้าสุมุณฑาทังลูก ขึ้นสู่หอช่อแก้วประณมท้าวที่ยำ (สังข์).