ภาษาอีสานหมวด "ห" 281 - 290 จาก 1363
-
หมาก
แปลว่า : เครื่องเล่นการพนันโบราณเรียก หมาก เช่น หมากฮุก หมากสะกา การเล่นหมากสะกาเป็นการเล่นของเศรษฐี คหบดี หรือเจ้าเมือง ในวรรณคดีอีสานเรื่องสังข์ศิลป์ชัย กล่าวว่า พระยานาคเล่นหมากสะกากับศิลป์ชัยโดยเอาเมืองนาคเป็นประกัน พระยานาคแพ้ต้องเสียเมืองนาคให้ แต่ศิลป์ชัยไม่เอาเมืองคงขอเอานางสีดาจันทร์ซึ่งเป็นลูกของอาแทน. -
หมากกลิ้ง
แปลว่า : ล้อที่ทำด้วยกระดาน กลมเหมือนล้อรถ ล้อเกวียน อย่างหนึ่งใช้สำหรับเด็กกลิ้งเล่นแข่งกัน อย่างหนึ่งสำหรับลากขอนไม้ในป่ามาบ้าน เพื่อเลื่อยเป็นกระดาน หมากกลิ้งชนิดนี้จะต้องหนา ส่วนอีกอย่างหนึ่งทำเป็นล้อสำหรับลากเข็ญสิ่งของแทนการหาบ. -
หมากเก็บหอย
แปลว่า : ชื่อการเล่นของเด็กชนิดหนึ่ง ใช้เปลือกหอย หอยที่จะใช้ไม่ต่ำกว่า ๒๐ อัน ใช้โยนขึ้นแล้วนับ. -
หมากค่าง
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง เรียก หมากค่าง หมากคั่ง ก็ว่า อีกชนิดหนึ่งเป็นเครื่องเล่นของเด็ก ใช้ไม้กระดานทำให้กลมๆ เหมือนล้อรถ มีเดือย ใช้เชือกพันที่เดือยแล้วหมุนให้กลิ้งไป เรียก เล่นหมากค่าง. -
หมากจก
แปลว่า : จอบ เครื่องมือสำหรับขุดดินและสับดิน ทำด้วยเหล็ก เรียก หมากจก. -
หมากต้อน
แปลว่า : ไม้กลมๆ ทำเป็นรูตรงกลางสวมเข้าไปในเหล็กไน เพื่อบังคับเหล็กไนไม่ให้เขยื้อน เรียก หมากต้อน. -
หมากตุ้มเสื้อ
แปลว่า : ลูกดุม ลูกดุมเย็บติดเสื้อ เรียก หมากตุ้มเสื้อ เย็บติดผ้า เรียก หมากตุ้มผ้า หมากติ่ง ก็ว่า. -
หมากตุ้มหู
แปลว่า : เครื่องประดับหู เรียก หมากตุ้มหู ตุ้มหู ก็ว่า หมากตุ้มหูทำด้วยเงินหรือทองคำ มี ๒ ชนิด คือ ชนิดตูมและเป็นยอย. -
หมากโต้นชิง
แปลว่า : ลูกตุ้มเหล็กสำหรับถ่วงน้ำหนักเวลาชั่งสิ่งของ มีลักษณะเหมือนลูกตุ้มตาชั่งหรือลูกตุ้มนาฬิกาแขวน เรียก หมากโต้นชิง. -
หมากบ้า
แปลว่า : ลูกสะบ้า ลูกสะบ้าโบราณเรียก หมากบ้า.