ภาษาอีสานมาใหม่ 14641 - 14650 จาก 17431
-
เขียบ
แปลว่า : น้อยหน่า ชื่อพรรณไม้พุ่มขนาดเล็กชนิดหนึ่ง ใบหล่นในหน้าแล้ง ดอกสีเหลืองแกมเขียว กลีบดอกหนามีสามกลีบ ผลสีเขียว ผิวนูนเป็นตา เนื้อในผลหนา มีรสหวาน เมล็ดมาก เรียก หมากเขียบ มี ๓ ชนิดคือ หมากเขียบฝ้าย หมากเขียบหนัง หมากเขียบคำชะลด. -
เขี้ยน
แปลว่า : เฆี่ยน, ตี การเอาไม้หรือหวายตีเรียก เขี้ยน ข้า ก็ว่า ตัวหนังสือไทยน้อยไม่มีตัว ฆ. ระฆัง จึงจำเป็นต้องเขียนตัว ข. แทน. -
เขี่ยน
แปลว่า : ข่วน หนามข่วนเรียก หนามเขี่ยน เล็บข่วนเรียก เล็บเขี่ยน ข่วนหน่อไม้ที่เผาแล้วเพื่อต้มแกงกิน เรียก เขี่ยนหน่อไม้. -
เขียน
แปลว่า : รูปร่างสวยงามดุจรูปที่นายช่างเขียน อย่างว่า โฉมฮูปหน้างามย้อยยิ่งเขียน (สังข์) ผิวบ่เศร้างามล้นลื่นเขียน (ฮุ่ง) รัศมีเพี้ยงพรหมเขียนเสมอภาค (กา). -
เขียง
แปลว่า : ไม้รองรับสำหรับสับเนื้อปลาและสิ่งของเรียก เขียง เช่น เขียงฟักลาบ เขียงซอยหอย เขียงซอยผัก อย่างว่า ชิ้นบ่ขาดอย่าให้คุงเขียง การเมืองมีบ่ให้เคืองเถิงเจ้า (เสียว). -
เขี่ย
แปลว่า : ข้อง, เกี่ยว ชายหญิงที่มีคู่ครองแล้ว มีชายหญิงมาติดต่อฐานชู้สาว เรียก เขี่ย อย่างว่า ผัวเผิ่นมีอย่าขันเป็นชู้ชู้เขี่ยข้างพันชั้นอย่าเหลียว (ภาษิต). -
เขี่ย
แปลว่า : คุ้ย เสาะ แสวงหา การคุ้ยเขี่ยหาอาหารมาเลี้ยงตัวเรียก เขี่ย ควัดเขี่ย ก็ว่า อย่างว่า ยาสูญเศร้าชิงกันกินเหยื่อ ใผหากควัดเขี่ยได้หาเลี้ยงลูกมันแท้เน้อ (สังข์) -
เขิบ
แปลว่า : แตกระแหง ดินที่แตกระแหงเรียก ดินแตกเขิบ ตามห้วยหนองเมื่อน้ำแห้ง ดินจะแตกเขิบ ดินนี้มีรสมัน หญิงมีครรภ์หรือคลอดลูกใหม่ๆ จะเอาดินนี้ไปกิน ดินที่แตกเขิบนี้กบเขียดจะเข้าไปอยู่อาศัย เรียกดินที่แตกเขิบนี้ว่า ขี้เขิบนกเขา ขี้เตลิบ ขี้ตะโหลก ก็ว่า. -
เขิน
แปลว่า : ขาด คนที่ไม่มีอันจะกินเรียก คนเขินขาด ขาดเขิน ก็ว่า หญิงที่นุ่งผ้าข้างหลังยาว ข้างหน้าสั้นเรียก นุ่งซิ่นเขิน กลอนที่ไม่สัมผัสกัน เรียก กลอนเขิน นาที่สูงกว่าระดับน้ำเรียก นาเขิน. -
เขิน
แปลว่า : แห้ง, งวด หนองที่น้ำกำลังจะแห้ง เรียก หนองเขิน อย่างว่า เฮียมนี้เป็นดังปลาเข็งข้อน ในหนองน้ำเขินขาด (ผญา).