ภาษาอีสานมาใหม่ 14781 - 14790 จาก 17431
-
ขุ
แปลว่า : ล่วง, หล่น สิ่งที่ล่วงหล่นไปตามสภาพเรียก ขุ เช่น ใบไม้แก่ร่วงหรือใบไม้ถูกลมพัดหล่นลงเรียก ใบไม้ขุ อย่างว่า รุกขาไม้ไพสณฑ์แสนส่ำ ยามเมื่อลมพัดต้องขุข้วนหล่นลง (บ.). -
ขื้อหลื้อ
แปลว่า : มาก ,ยิ่ง สีดำมาก เรียก สีดำขื้อหลื้อ. -
ขื่อเมือง
แปลว่า : โยธาทหารผู้แกร่งกล้าเป็นรั่วรักษาประเทศชาติ เรียก ขื่อเมือง อย่างว่า แล้วย่างย้ายเมือสู่ชองคำ พอดียนยนขุนขือเมืองมาเฝ้า ประดับแถวถ้องเสนานบนั่ง พระจิ่วแก้ข่าวให้ขุนฮู้เหตุฝัน (สังข์). -
ขื่อคา
แปลว่า : เครื่องจองจำคนทำความผิดต่อบ้านเมือง สำหรับใส่คอ เรียก ขื่อ สำหรับใส่ขา เรียก คา. -
ขื่อ
แปลว่า : ชื่อไม้เครื่องบนสำหรับยึดเสาด้านขวาง เรียก ขื่อ. -
ขื่น
แปลว่า : ขุ่นข้องหมองใจ เรียก ขื่นขม ขมขื่น ก็ว่า อย่างว่า อย่าได้วาจาเพี้ยงเขาฮอขมขื่น คำปากอย่าได้ตื้นคือหม้อปากแบน อย่าได้แสนแพนหน้าวาจาเว้าอ่ง ฝูงพี่น้องพงศ์เชื้อชิบ่ม ี(ย่า). -
ขื่น
แปลว่า : ชื่อมะเขือชนิดหนึ่ง มีรสขื่น เรียก หมากเขือขื่น อย่างว่า เค็งเค็งฮ้องกลางดงช้างบ่ตื่น คื่นคื่นฮ้องกลางบ้านบ่ได้ยิน (ปัญหา). -
ขื่น
แปลว่า : รสฝาดเฝื่อนชวนให้คลื่นไส้ ไม่ชวนกิน เรียกรสขื่น. -
ขืน
แปลว่า : ฝ่าฝืน อย่างว่า เมื่อนั้นภูวนาถห้ามขืนคอบคำเชียง ดูดั่งความตายแขวนคู่คนเคียงเนื้อ กูนี้นามกรเชื้อศิลป์ชัยท้าวเอก พอที่ผ้ายแผ่นล้านเดินได้จิ่งมา ท่านเอย (สังข์). -
ขื่ง
แปลว่า : กลิ้ง, ผลัก, ดัน การกลิ้งหรือผลักดันไปข้างหน้า เรียก ขื่ง กื่ง ก็ว่า เช่น กื่งไม้กื่งขอน อย่างว่า เมื่อนั้นเวลาฮ้ายจำจวนภูวนาถ เขาก็ปัดกื่งก้อนคำล้านใส่เหว คีงกลมกลิ้งนำแปวน้ำทั่ง ภูวนาถกลั้นใจน้อยมอดมัว (สังข์).