ภาษาอีสานมาใหม่ 14761 - 14770 จาก 17431
-
ขุ้มขุ้ม
แปลว่า : เสียงดังอย่างนั้น เช่น เสียงเคี้ยวแตงดังขุ้มขุ้ม. -
ขุ้ม
แปลว่า : ศัตรา น่าจะได้แก่หอกหรือดาบเพราะศัตราโบราณใช้รบกันมีหอกดาบเป็นพื้น อย่างว่า แผนแผ่ล้อมทุกขอบเหลือหลาย ฮมฮมชาวปะกันแบกเกิมแกมขุ้มปะคือชัยตั้งลายลวงยังเหยียด คนมืดกุ้มหลังหน้าแห่แหน (ฮุ่ง). -
ขุ้ม
แปลว่า : นกคุ่ม เรียก นกขุ้ม นกขุ้มมีหลายชนิด นกตัวเล็ก ขนสีเหลืองขนที่คางมีสีมอ เรียก นกขุ้มม้า นกขนสีเหลืองลาย เรียก นกขุ้มงัว นกตัวใหญ่ขนสีเทาร้องเสียงอืดอืด เรียกนกขุ้มอืด นกขุ้มควาย ก็ว่า อย่างว่า นกขุ้มหลี้สี้นกขุ้มม้าผู้สาวหลกกล้าหน่อแตดเหลียวหลัง (สอย). -
ขุ่ม
แปลว่า : ลุ่ม นาที่อยู่ในที่ลุ่มเรียก นาขุ่ม อย่างว่า ฝนตกห้งไหลโฮมแต่นาขุ่ม บ่อนใดสูงบ่ค้างโฮมห้งแต่บ่อนขุม ฝนตกห้งไหลลงนาขุ่ม ใผชิอุ้มมัดกล้าพาน้องย่ำดำ ฝนตกห้งไหลลงนาขุ่ม บ่อนใดสวดจุ้มบุ้มโฮมห้งหน้าหน่ายฝน (ผญา). -
ขุม
แปลว่า : รอยบุ๋มที่ตะโพกทั้งสองข้าง ของวัวควาย ถือว่าเป็นอัปลักษ์ เรียก ขุมผี อย่างว่า ขวยตูมขุมผี ขี้หีหลายหลาย แขวกขอดังดัง เข้าสวนดู๋ดู๋ สูอย่าไว้เดอบักเลน้อย (บ.). -
ขุม
แปลว่า : หลุม, บ่อ ดินที่ขุดเป็นหลุมเรียก ขุม เช่น ขุมเผือก ขุมมัน ขุมขี้ยาง อย่างว่า ฝนตกห้งไหลโฮมแต่บ่อนขุ่ม บ่อนใดสวดจุ้มกุ้มสังบ่ห้ง น่าหน่ายฝน (ผญา). -
ขุ้น
แปลว่า : ข้น, เกือบแห้ง เช่น น้ำข้นเกือบแห้ง เรียก น้ำขุ้น ข้ำขุ่น ก็ว่า อย่างว่า น้ำขุ่นไว้ใน น้ำใสไว้นอก (ภาษิต) พี่ก็เป็นโพยขุ้นเถิงตนจตุฆาต (กา). -
ขุ้น
แปลว่า : วุ่นวาย, เคี่ยวเข็ญ คนที่ถูกผู้มีอำนาจข่มขู่เคี่ยวเข็ญให้เกิดความวุ่นวาย เรียก ใจขุ่น ขุ่นข้อง ก็ว่า อย่างว่า หนี้จากฮ้อนมาพี้เพิ่งเย็น หนีเหม็นพุ้นหวังมาชมดวงดอก หนีจากน้ำขุ่นเขี้ยวมาพี้เพิ่งเย็น (ประวัติอุบล). -
ขุ่น
แปลว่า : เศร้าหมอง, ไม่สดใส ใจที่ถูกกิเลสคือ ราคะ โทสะ โมหะ ครอบงำ เรียก ใจขุ่น อย่างว่า บัวบ่ให้ซ้ำ น้ำบ่ให้ขุ่น ปลาในหนองจับกินให้เหมิด (ภาษิต) -
ขุ่น
แปลว่า : มัว, ไม่ใส น้ำที่ถูกสิ่งสกปรกปะปนเรียก น้ำขุ่น อย่างว่า ตกตาเหล้นเหล้นสาให้มันนวล ตกตากวนสาให้มันขุ่น กวนขุ่นแล้วซิวกุ้งหากชิงอม (กลอน).