ภาษาอีสานมาใหม่ 6981 - 6990 จาก 17431
-
อันธการ
แปลว่า : ความมืด ความมัว ความมืดมน เวลาค่ำ ความเขลา อนธการ ก็ว่า อย่างว่า เมื่อนั้นอามาตย์พร้อมทุกส่ำเสนา เอากันทูลเทโวชอบลางลือไว้ เยียวจักอนธการกลั้วราเชนทร์ชนราษฎร์ ผิดประหลาดล้ำลอนเลี้ยงบ่ควร พระเอย (สังข์). -
อั้นตั้น
แปลว่า : เรียกคนที่มีเนื้อแน่นว่า แข้นอั้นตั้น ลั้นตั้น ก็ว่า. -
อั่น
แปลว่า : ร้องเสียงยาว เช่น นกที่ร้องเสียงยาวติดกัน เรียก นกอั่น อย่างว่า เค้าอั่นฮ้องปลายไม้กล่อมไพร (กา) ฟังยินเค้าอั่นฮ้องเฮียงชู้ม่ายเมีย (เวส-กลอน) เสียงนางนีอั่นโอยออยชู้ (สังข์) ผู้ก่งท้าวประดับสั่งสามนาย ขาก็เฮียงมือทูลเลิกลาลงห้อง ผายทางดั้นเดินผลูแว่งแว่ง ฟังยินเค้าอั่นฮ้องเฮียวไม้เยียะวอน (ฮุ่ง) ดีแก่ลมเป่งเปื้องเหมือยหยาดยอยเย็น พุ้นเยอ หิวแฮงหลับชั่วยามในผ้า ฟังยินเซ็นเซ็นเค้าฮันเสียงกิ่วอั่น ดีแก่ช้างอยากหญ้าควาญป้อนซู่ตัว (ฮุ่ง). -
อัธยาย
แปลว่า : บทเรียน บท การอ่าน การเล่าเรียน (ส. อธฺยาย) อัธิยาย สวาธิยาย ก็ว่า อย่างว่า ขอแก่ภูเบศรเจ้าผายโผดปรานี ฝูงข้าคำพอพันพร่ำมวลมาตั้ง เมื่อนั้นศิลป์ชัยต้านตรงดีดอมพี่ เฮาบ่ฮู้เพทเพี้ยงโดยชั้นสวาธิยาย ดอกนา (สังข์). -
อัตวินิบาตกรรม
แปลว่า : การฆ่าตัวตาย. -
อัดหนุน
แปลว่า : อุดหนุน เกื้อกูล ช่วยเหลือ อย่างว่า คึดใคร่อัดหนุนเถ้าเทียวทางทำประโยชน์ (เวส-กลอน). -
อัด
แปลว่า : ปิด ปิดประตู เรียก อัดปักตู อย่างว่า ติแต่ควายบักเลฮ้ายปักตูสวนบ่อัดหี่ ติแต่แมงหมี่ฮ้ายตีนซิ่นบ่ล่ำเพอ (ย่า) น้องอย่าอัดแจบหมั้นแปวปล่องทางรหัส (หน้าผาก) นึกคิดอะไรไม่ออก เรียก อัดอั้นตันใจ แน่นขนัดยัดเยียดเบียดกันจนไม่มีที่ไปมา เรียก อัดแอ. -
อัณณพ
แปลว่า : อรรณพ ห้วงน้ำ ทะเล มหาสมุทร (ป. อณฺณว) อย่างว่า สาธโว ดูราสัปปุริสาเชื้อมหาชนในโลก เฮียมเอย ฝูงใดมักใคร่ข้วมทะเลกว้างย่านยาว ขอจ่งแปลงตนให้เป็นสำเภาเทียวไต่ ข้ามโอฆกว้างเถิงพุ้นฝั่งเกษิม (เวส-กลอน). -
อัญญา
แปลว่า : เป็นคำแทนชื่อเจ้านาย อีสานสมัยโบราณปกครองโดยอัญญา ๔ คือ เจ้าเมือง อุปราช ราชบุตร ราชวงศ์ เจ้านายทั้ง ๔ เรียก อัญญา อาชญา ก็ว่า เพราะท่านทั้ง ๔ นี้มีอำนาจเด็ดขาด จะให้คุณให้โทษแ่ใครในสถานใดก็ได้ อย่างว่า เป็นข้าให้เป็นข้าอาชญา เป็นหมาให้เป็นหมาวัด (ภาษิต) สิบพ่อค้ามาไหว้พ่อนา สิบพ่อนาบ่ท่ออา๙ญาเลี้ยง (ภาษิต). -
อัญเชิญ
แปลว่า : เชิญ เชิญด้วยความเคารพนับถือ อังเชิญ ก็ว่า อย่างว่า เชิญพระนี้เมือปกป้องครองเมืองเลี้ยงไพร่ เชิญทังลูกสะใภ้หล้านางแก้วมิ่งมะที เชิญพระนี้เมือเสวยเข้าพาคำเกลี้ยงอ่อน มีทังปลาปิ่นปิ้งประสงค์จ้ำแจ่วบอง หลายพร่ำเชื้อปิ้งจี่เจือจืน ยูท่างธรงความสุขชอบพระทัยชิยอให้ (เวส-กลอน).