ภาษาอีสานมาใหม่ 8321 - 8330 จาก 17431
-
สะไน
แปลว่า : เครื่องเป่าชนิดหนึ่ง ทำด้วยเขาควายเจาะรูที่ปลายเขา ใส่ลิ้นเงินหรือลิ้นทอง สะไนนี้เสียงดังไพเราะและดังไกล พวกคล้องช้างใช้เป่าเวลากลับจากคล้องช้าง เพื่อเตือนให้ลูกเมียทราบ อีกอย่างหนึ่งใช้เป่าเวลาเทศกาลเทศน์บุญพระเวส ใช้แห่กัณฑ์เทศน์กันหลอนและแห่นาค. -
สะโน
แปลว่า : โสน ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง เกิดในน้ำ ดอกสีเหลือง มีน้ำหนักเบา เหมาะสำหรับทำทุ่น (ป่อม) เบ็ด และป่อมข้อง ลอยได้ดี เรียก ต้นสะโน. -
เหนี่ยน
แปลว่า : ชื่ออาหารโอชาของชาวอีสานชนิดหนึ่ง คือต้มมะเขือแล้วเอามาตำผสมปลาแดก หมากพริก ผักบั่ว หัวเทียม เรียก เหนี่ยนหมากเขือ แซบหลาย. -
สะเนือน
แปลว่า : สะเทือน หวั่นไหว สั่น อย่างว่า สะเนือนในห้องบาดาลชั้นต่ำ นาคอยู่น้ำลอยขึ้นคั่งบน (บ.). -
สะเนียนทอง
แปลว่า : กระดิงทองแขวนคอม้า คองัว เรียก สะเนียงทอง หิ่งห้อ ใช้เข็มขัดผูกคอม้า เวลาม้าวิ่งเสียงกระดิงจะดังไพเราะ อย่างว่า ม้าแอบคุ้นคอสอดสะเนียนทอง นายนักการเขาแต่งดีดาเมี้ยน ปะคือคำกั้งเหนือหัวหอนนาค นายนั่งป้องยังหุ้มเครื่องคำ (สังข์). -
สะแนง
แปลว่า : เขาสัตว์ (ข.) เขาของสัตว์ทุกชนิด จะเป็นเขากวาง เขาฟาน เขามั่ง เขาโอ่ง โบราณเรียก สะเนง อย่างว่า โก่งเอยโก่ง โก่งสะเนงเขามั่งโก่งได้โก่งนวย โก่งเอยโก่ง โก่งสะเนงเขาควาย มันโชคกล่อมแอวพรานอยู่โล้งโค้ง (กลอน). -
สะนู
แปลว่า : หุ่นรูปวัว หุ่นที่ปั้นด้วยขี้ผึ้งหรือหล่อด้วยทองเหลือง ใช้เป็นเครื่องป้องกันตัวและทำลายศัตรูคู่อาฆาต เมื่อหล่อหรือปั้นเสร็จแล้วก็ทำการปลุกเสกด้วยเวทมนต์ เวลาเกิดบ้านเมืองเดือดร้อนเพราะภูตผีปีศาจ หรือคนเป็นข้าศึกศัตรูกันก็ปล่อยวัวสะนูนี้ไปทำลาย งัวสะนูขี้ผึ้งสู้งัวสะนูทองไม่ได้ เพราะการสู้รบตบตีกันต้องใช้กำลังและความเข้มแข็ง. -
สะนู
แปลว่า : เครื่องทำเสียงชนิดหนึ่ง รูปร่างคล้ายหน้าจ้าง ใบสะนูทำด้วยใบตาล ใบลาน ติวไม้ไผ่ หรือทำด้วยแผ่นเงินแผ่นทอง ถ้าได้แผ่นเงินแผ่นทองเสียงจะไพเราะนัก สะนูนี้ใช้ติดที่หัวว่าว ปล่อยว่าวขึ้นไปในอากาศ มพัดสะนูเสียงจะดัง ฟังแล้วเกิดความเพลิดเพลินเจริญใจ ชาวนาที่ต้องใช้หลังสู้ฟ้าหน้าสู้ดินหากินมาแต่ดึกดำบรรพ์ ได้รับความทุกข์ทรมาน เมื่อได้ยินเสียงสะนูดังก็จะลืมทุกสิ่งทุกอย่าง ลืมกระทั่งความทุกข์ยากปากหมอง. -
สะนุ
แปลว่า : ไม่ไผ่ป่ายาวขนาด ๕ ศอก ใช้สำหรับตีเมล็ดข้าวเปลือกที่ติดอยู่กับฟาง เรียก ค้อนสะนุ เมล็ดข้าวที่ตีออกมาจากฟางนี้ เรียก เข้าสะนุ. -
สะนาก
แปลว่า : ชื่อกรรไกรชนิดหนึ่งสำหรับหนีบหมากแห้งและสีเสียด เรียก มีดสะนาก อย่างว่า มีดสะนากขันหมากแลซองพลู กุดจี่ขี้บินมาพึ้งพึ่งเหม็น เดนอ นกเค้าถืกตังบานมาบ่ทันขนหล่น เอาไปป่นกินกับผักกระโดนแซบเดนอ (บ.).