ภาษาอีสานมาใหม่ 9431 - 9440 จาก 17431
-
ยากไฮ้
แปลว่า : ยากจนไม่มีอะไรจะกิน อย่างว่า ทุกข์ยากไฮ้ให้ได้อยู่นำกัน กลอยมันมีชิค่อยหาเอาเลี้ยง (ภาษิต). -
ยากเย็น
แปลว่า : ลำบากมากเรียก ยากเย็น อย่างว่า ทุกข์หนึ่งลูกตายเสีย ทุกข์สองเมียตายจาก ทุกข์สามพรากพี่น้องหนีไปไกล ทุกข์สี่ลงไปไทยค้างัวต่าง ทุกข์ห้าผัวเมียฮ้างปะกัน ทุกข์หกไปนอนวันพรากพี่น้อง... (ภาษิต). -
ยากแค้น
แปลว่า : อัตคัตขัดสน เรียก ยากแค้น อย่างว่า ทุกข์บ่มีเสื้อผ้าฝาเฮือนเพกะพออยู่ ทุกข์บ่มีเข้าอยู่ท้องนอนลี้อยู่บ่เป็น (ภาษิต). -
ยาก
แปลว่า : ความลำบาก แยกออกได้เป็น ๒ คือ ยากกายและยากใจ อย่างว่า ถากไม้ขวานบ่เข้านี่กะยาก บ่มีเข้ากินลูกหลานหลายนี่กะยาก ตายบ่มีพี่น้องหามไปถิ่มนี่กะยาก ตอกลิ่มใส่ลายขัดนี่กะยาก ไปวัดมนต์เข้าหัวบ่อยู่นี่กะยาก ไต่ขัวไม้ลำเดียวนี่กะยาก (ภาษิต). -
ย่า
แปลว่า : แม่ของพ่อ เรียก ย่า หรือหญิงที่เป็นชั้นเดียวกับแม่ของพ่อ เรียก ย่า อย่างว่า ย่านี้เถ้าแก่แล้วเนื้อเหี่ยวหนังยาน หูตาเสียบ่คือยังน้อย มันบ่สอยวอยหน้าโสภาคือหนุ่ม ยามเมื่อเถ้าแก่แล้วแนวนี้ซู่คน แท้แล้ว (ย่า). -
ย่า
แปลว่า : ใช้เป็นคำห้าม ย่อมาจากอย่า อย่างว่า ยามเมื่อผัวโกรธกล้าเมียค่อยฟังสงัดอยู่เนอ ยามเมื่อเมียพวมฟุนผู้ผัวยาเตื้อง (หน้าผาก) ยาได้หึงหวงห้ามไปมาให้มีหมู่มีพี่น้องนำก้นกะอุ่นใจ ไปกับอ้ายนำทางชิได้ม่วน ฮอดฮ่มไม้ยังชิได้หยอกกัน (กลอน) -
ยัวะ
แปลว่า : ตำหนักๆ เช่น ตำหมากส้มครกใหญ่ เรียก ยัวะหมากส้ม. -
ยัวระย้าย
แปลว่า : เดินไปมา อย่างว่า ยามเมื่อลีลาคือคู่หงส์ยัวระย้าย (ฮุ่ง). -
ยัวรแย้ม
แปลว่า : สวยสด อย่างว่า ผิวโสดย้อยยังยิ่งพระแขไข ภูมีทรงโฉมสดฉลาดคมยัวระแย้ม เหมือนดั่งเทพาไล้ริจนานำฮูป พระก็เป็นหน้าท้าวเสมอฟ้าแทบอินทร์ (ฮุ่ง). -
ยัวรยาตร
แปลว่า : เดินไป อย่างว่า เมื่อนั้นศิลป์ชัยท้าวจาสารชมชื่น เฮาจักไปแปรม้างมารต้องต่อมือ แท้แล้ว ค้อมว่าบาแถลงแล้วลาสารยัวรยาตร ช้างก็แหนแห่เจ้าจอมช้อยส่งไป (สังข์).