ภาษาอีสานมาใหม่ 9568 - 9577 จาก 17431
-
แม่น้ำ
แปลว่า : ลำน้ำใหญ่ที่รวมของลำธารทั้งปวง เรียก แม่น้ำ เช่น แม่น้ำมูล แม่น้ำชี แม่น้ำโขง แม่น้ำเซ แม่น้ำยัง อย่างว่า นับแต่เทียวทางใต้โดยเดือนเดินถีบ พ้นขอบขั้นเถิงน้ำแม่ยม (สังข์). -
แม่ทัพ
แปลว่า : ผู้เป็นหัวหน้านำกองทัพเข้าสู้รบตบตีเพื่อชิงเอาชัยชนะ เรียก แม่ทัพ. -
แม่เถ้า
แปลว่า : แม่ยาย หญิงที่เป็นแม่ของเมียเรียก แม่เถ้า แม่ยาย แม่ซ้น แม่ตู้ แม่ใหญ่ ก็ว่า. -
แม่เดียว
แปลว่า : คนที่เกิดร่วมท้องแม่ เรียก แม่เดียว อย่างว่า อันว่าสุมุณฑานองพระยาเมืองกุศราช เป็นลูกเชื้อชาวชั้นแม่เดียว (สังข์) เรียกหญิงที่เกี่ยวดองกันว่า แม่เดียว แม่ดอง ก็ว่า. -
แม่ดก
แปลว่า : หญิงที่แต่งงานแล้วมีลูกดก เรียก แม่ดก ผู้ที่ไม่มีลูกเลยก็อาจจะเรียก แม่ดก คงจะพูกสัพยอกหยอกเย้ามากกว่า. -
แม่ญิง
แปลว่า : แม่ที่ทำหน้าที่ของแม่โดยสมบูรณ์ เริ่มตั้งแต่เลี้ยงดูลูกของตนเป็นต้น และห้ามลูกไม่ให้ทำความชั่ว สอนให้ตั้งอยู่ในความดี ให้ศึกษาศิลปวิทยา หาภรรยาหรือสามีที่สมควรให้ มอบทรัพย์ให้ในเวลาที่สมควรมอบ. -
แม่จ้าง
แปลว่า : หญิงขายตัวเรียก แม่จ้าง ใครต้องการหลับนอนที่ไหนก็เอาเงินไปจ้างเอาเรียก แม่จ้าง แม่เลง แม่สำเพ็ง แม่คำฮาง ก็ว่า. -
แม่ไขว่หน้าผัว
แปลว่า : แม่ที่ไม่สุภาพเรียบร้อยเวลาเดินผ่านหน้าผัว ไม่มีความเคารพยำเกรงในผัวของตน แม่ชนิดนี้เรียก แม่ไขว่หน้าผัว. -
แม่ขนครัวลงล่าง
แปลว่า : แม่ที่ไม่รู้จักยับยั้งชั่งใจ เวลาเกิดวิวาททุ่มเถียงกัน มักจะขนเอาสิ่งของหนีไปอยู่ที่อื่น พอหายโกรธก็กลับมา แม่ชนิดนี้เรียก แม่ขนครัวลงล่าง. -
แม่กะแด้ง
แปลว่า : หญิงสาวที่ไม่มีผัว อยู่ลำพังโดดเดี่ยวเดียวดาย ไม่มีชายคบหาเป็นชู้หรือเมีย เรียก แม้กะแด้ง.