ภาษาอีสานยอดฮิต Part#6
Part#6 แล้วเด้อสำหรับคำศัพท์ภาษาอีสานยอดฮิตของเฮา ในตอนนี้เป็นการรวบรวมคำศัพท์ภาษาอีสานที่มีคนสนใจและยอดวิวเยอะในช่วงเดือนกุมภาพันธุ์ 2562 ที่ผ่านมาครับพี่น้อง ในช่วงเดือนนี้เป็นช่วงที่กระแสเพลงอีสานได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง เฮ็ดให้ภาษาอีสานของเฮาได้รับความนิยมไปด้วย สาเหตุก็เนื่องมาจากว่า หลายๆคนที่ต้องการหาข้อมูลภาษาอีสานจากเพลงที่ออกมาแทบจะทุกวันนั้น เว็บของเฮาก็ได้เตรียมข้อมูล และมีฐานข้อมูลคำศัพท์มากที่สุดนั่นเอง ในเดือนนี้จะมีคำศัพท์ไหนบ้างที่ได้รับความนิยม ไปดูกันเลยครับ
- “มักหลาย” แปลว่า : ชอบมาก
- “ขี้ล่าย” แปลว่า : ขีเหร่,ดูไม่ดี ไม่น่าดู มีความหมายเดียวกับคำว่า ผู้ฮ้าย
- “อ่องต่อง” แปลว่า : แก้มที่มีลักษณะสดใส เรียก แก้มอ่องต่อง.
- “ผักอีเลิด” แปลว่า : ชะพลู, ใบชะพลู เป็นพืชในวงศ์ Piperaceae มักสับสนกับพลู แต่ใบรสไม่จัดเท่าพลูและมีขนาดเล็กกว่า ชะพลูเป็นพันธุ์ไม้ที่ชอบพื้นที่ลุ่ม มีความชื่น ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำ โดยการเลือกกิ่งที่มีใบอ่อนและใบแก่ เด็ดใบแก่ออกและนำไปปักชำได้ ผักแค, ผักปูลิง, ผักนางเลิด ก็เรียก
- “ซูนกัน” แปลว่า : ถูกตัวกัน
- “เจ้าของ” แปลว่า : ตัวเอง สรรพนามบุรุษที่ 2 ที่กำลังพูดด้วย
- “แม่น” แปลว่า : ใช่ คำว่า แม่น ภาษาอีสานจะออกเสียงว่า แม็น (เสียงสั้น) จะไม่ได้ออกเสียง แม่น ที่แปลว่า เที่ยงตรง ถูกต้อง
- “สิ” แปลว่า : คำขึ้นต้นเพื่อเสริมข้อความให้เด่นชัดหรือให้สละสลวย โดยมากใช้ขึ้นต้นคำกิริยา เช่น สิไป สิมา สิอยู่ สิกิน เป็นต้น.
- “ยาย” แปลว่า : แจก แบ่ง อย่างว่า พอดีแล้ววางพลูพร้อมหมาก น้ำหล่อเหล้าเพ็งแล้วลวดยาย (ฮุ่ง) ผลผลาหวานหว่านลงยายให้ (หน้าผาก).
- “มักย่อง” แปลว่า : บ้ายอ
- “ควย” แปลว่า : โยก,โยกเยก,โคลงเคลง
- “ส่อหล่อ” แปลว่า : เสือก,โผล่หน้ามา, ยุ่งเรื่องคนอื่น, เข้าไปจุ้นจ้านในเรื่องของคนอื่นโดยไม่ใช่หน้าที่หรือโดยไม่สมควร (เป็นคำไม่สุภาพ), สาระแนเข้าไปทำการโดยไม่มีใครต้องการให้ทำ
- “ดาก” แปลว่า : ก้น , ตูด , ส่วนท้าย ปลายลำไส้ใหญ่ที่ทวารหนัก เรียก ดาก อย่างว่า ซ่าเพิ่นซ่าดี ซ่าโตซ่าหีติดดาก (ภาษิต) ดินเหนียวสีแดงเรื่อๆ หรือสีเหลืองอ่อน เรียก ดินดาก.
- “บักกอก” แปลว่า : มะเหงก
- “กึ่ม” แปลว่า : เป็นคำด่า เสียดสี ประมาณว่าโง่ ไม่เอาไหน
- “โง่” แปลว่า : หางหงส์, ช่อฟ้า เครื่องประดับหลังคาโบส์ ปราสาทราชมณเทียร เรียก โง่ ช้อฟ้า โงะ ก็ว่า อย่างว่า โง่คนอยู่ใต้ โง่ไม่อยู่เทิง (ภาษิต).
- “เนาะ” แปลว่า : เป็นคำพูดชักชวน เช่น ไปนำกันเนาะ กินนำกันเนาะ เป็นคำที่ใช้ยืนยัน เช่น อีหลีล่ะเนาะ แปลว่า ก็จริงน่ะสิ
- “บัก” แปลว่า : คําเรียกชายที่เสมอกันหรือตํ่ากว่า
- “จ่ง” แปลว่า : เหลือไว้ แบ่งไว้ ธรรมเนียมมีอยู่ว่าคนเรือนเดียวกันจะต้องกินอาหารพร้อมกัน หากมีความจำเป็นก็ต้องแบ่งอาหารไว้ การแบ่งอาหารเรียก จ่ง เช่น จ่งป่น จ่งแจ่ว จ่งเข้า จ่งปลาไว้ ให้จ่งกลับมาเรียก จ่งคืน จดจำไว้เรียก จ่งจำ.
- “แล่นไม้” แปลว่า : การที่สาวประเภทสองเที่ยวจีบผู้ชาย หรือการที่ออกไปเที่ยวเพื่อจะได้มีโอกาสพบเจอผู้ชาย ที่มาของคำนี้มาจากลักษณะของการแล่นไม้ ซึ่งแปลว่า กีฬาวิ่งผลัด ที่มีการกำท่อนไม้ เปรียบเปรยเหมือนกับที่สาวประเภทสองกำหำผู้ชาย
- “ฮ้าย “ แปลว่า : ดุ, ดุดัน, ต่อว่า ต่อขาน
- “ตาลิโตน” แปลว่า : น่าสงสาร คำว่า ตาลิโตน เกิดจาก 2 คำ คือคำว่า ตา ซึ่งเพี้ยนมาจากคำว่า เป็นตา ที่แปลว่า น่า และคำว่า ลิโตน ที่แปลว่า สงสาร ดังนั้นคำว่า ตาลิโตน หรือ เป็นตาลิโตน จึงแปลว่า น่าสงสาร
- “ฉัน” แปลว่า : เสมอ เหมือน คือ สิ่งที่เสมอกัน เหมือนกัน คือกัน เรียก ฉัน อย่างว่า เอื้อยนี้แนวนามเชื้อฉันเดียวโดยชาติ เชิญหม่อมมาจอดยั้งยาย้านเกลียดกลัว เอื้อยนี้ธีตาไท้ครองนครทองท้าวใหญ่ พ่อให้มาอยู่ต้อนแพงล้านล่วงไพรพี่แล้ว (สังข์).
- “บักฮูขี้” แปลว่า : ไอ้รูขี้ (เป็นคำด่า)
- “ขี้โก๋” แปลว่า : จิ้งเหลน
- “ขะลำ” แปลว่า : ผิดประเพณี,ผิดครรลองคลองธรรม
- “หัวร่อ” แปลว่า : หัวเราะ
สำหรับเพื่อนๆ พี่น้องที่ให้การสนับสนุนข้อมูล หากมีคำแนะนำหรือคำศัพท์ใหม่ๆในภาษาอีสาน อยากจะร่วมให้ข้อมูล สามารถสมัครสมาชิกกับเว็บไซต์อีสานร้อยแปด และ เพิ่มคำศัพท์ในท้องถิ่นภาคอีสานที่เรารู้จักได้เด้อ ภาคอีสานบ้านเฮายังมีหลากหลายภาษาท้องถิ่น ที่เรายังรวบรวมไม่หมด อย่าปล่อยให้ภาษาอีสานในท้องถิ่นของเฮาเลือนหายไปกับกาลเวลา มาร่วมแชร์ข้อมูลนำกันครับ