ภาษาอีสานทั้งหมด 2001 - 2010 จาก 17431
-
กำนัล
แปลว่า : พนักงานหญิงผู้รับใช้พระราชาภายใน เรียก นางกำนัล นางสนม ก็ว่า อย่างว่า นางสนมพร้อมกำนัลนับหมื่น แหนแหเจ้าคอยเฝ้าบาทคำ (กลอน). -
กำพร้า
แปลว่า : เด็กที่ไร้บิดา เรียก กำพร้าพ่อ ไร้มารดาเรียก กำพร้าแม่ อย่างว่า กำพร้าซากจวบนม ผีเผดพ้อเข้าสาก แนวกำพร้าหมูหมามันกะหน่าย กลายหน้าใกล้ชาวบ้านถ่มน้ำลาย (ภาษิต). -
กำพลอย
แปลว่า : เด็กที่ไร้ทั้งบิดาและมารดาเรียก กำพลอย กำพร้ากำพลอย ก็ว่า. -
กำพั้น
แปลว่า : ไม้กลมๆ สำหรับม้วนผ้าที่ทอแล้วเรียก ไม้กำพั้น ไม้ก้ำพั้น ก็ว่า อย่างว่า เป็นดั่งไม้ก่ำพั้นพันเข้าบ่มาย (บ.). -
กำแพ้ง
แปลว่า : แกร็น ไม้ไผ่ที่เป็นแมงข้างในสีดำ มีกลิ่นเหม็น เรียก ไม้กำแพ้ง ก็ว่า อย่างว่า ไม้ก่ำแพ้งแมงข้อส่องบ่เห็น (ภาษิต). -
กำลัง
แปลว่า : แรง แรงกายเรียก กำลังกาย แรงใจเรียก กำลังใจ กำลังทั้งสองนี้ต้องให้เสมอกัน ถ้ากำลังกายมากแต่กำลังใจน้อย จะกลายเป็นคนเกียจคร้าน กำลังใจมากแต่กำลังกายน้อย จะกลายเป็นคนที่มีร่างกายทุพพลภาพ เช่นเป็นใบ้บ้าเสียจริตผิดมนุษย์. -
กำสิน
แปลว่า : การทำเคล็ด เช่น จะไปเอายาบางขนานครูจะให้แก้ผ้าไปขุดเอายา ถ้าไม่ทำเช่นนั้นยาจะแก้โรคไม่หาย หรือ จะเรียนมนต์ ถ้าจะให้ขลังต้องแก้ผ้า พิธีเช่นนี้ เรียก แก้ผ้ากำสิน. -
กำสุด
แปลว่า : สลด, สังเวช, สงสาร อย่างว่า เป็นที่กำสุดแท้จนใจเสียมชิก่นบ่มีแล้ว ทังมีดพร้าชิหาได้ที่ใด พอชิไปตัดไม้ฟันฟืนให้เป็นท่อน บ่อนชิเผาแจ่มเจ้าใผชิสร้างช่อยถาง น้องเอย (เวส-กลอน) กำสุดโอ้กนิษฐาเจ้าพี่ กูเอย ปานนี้ยักษ์ฆ่าเจ้ากินแล้วฮู้ว่ายัง นั้ยเด (สังข์). -
กำเหล็ง
แปลว่า : หลอดไม้ซางสำหรับดูดเหล้าโทในไห เรียก กำเหล็ง กำเหลิง ก็ว่า. -
กำฮน
แปลว่า : กังวล, ห่วงใย การห่วงใยในบุคคลที่ตนรักใคร่ชอบใจ เรียก กำฮน คำฮน กำฮิกำฮน ก็ว่า.