ภาษาอีสานหมวด "ก" 1201 - 1210 จาก 1872
-
กำลัง
แปลว่า : แรง แรงกายเรียก กำลังกาย แรงใจเรียก กำลังใจ กำลังทั้งสองนี้ต้องให้เสมอกัน ถ้ากำลังกายมากแต่กำลังใจน้อย จะกลายเป็นคนเกียจคร้าน กำลังใจมากแต่กำลังกายน้อย จะกลายเป็นคนที่มีร่างกายทุพพลภาพ เช่นเป็นใบ้บ้าเสียจริตผิดมนุษย์. -
กำสิน
แปลว่า : การทำเคล็ด เช่น จะไปเอายาบางขนานครูจะให้แก้ผ้าไปขุดเอายา ถ้าไม่ทำเช่นนั้นยาจะแก้โรคไม่หาย หรือ จะเรียนมนต์ ถ้าจะให้ขลังต้องแก้ผ้า พิธีเช่นนี้ เรียก แก้ผ้ากำสิน. -
กำสุด
แปลว่า : สลด, สังเวช, สงสาร อย่างว่า เป็นที่กำสุดแท้จนใจเสียมชิก่นบ่มีแล้ว ทังมีดพร้าชิหาได้ที่ใด พอชิไปตัดไม้ฟันฟืนให้เป็นท่อน บ่อนชิเผาแจ่มเจ้าใผชิสร้างช่อยถาง น้องเอย (เวส-กลอน) กำสุดโอ้กนิษฐาเจ้าพี่ กูเอย ปานนี้ยักษ์ฆ่าเจ้ากินแล้วฮู้ว่ายัง นั้ยเด (สังข์). -
กำเหล็ง
แปลว่า : หลอดไม้ซางสำหรับดูดเหล้าโทในไห เรียก กำเหล็ง กำเหลิง ก็ว่า. -
กำฮน
แปลว่า : กังวล, ห่วงใย การห่วงใยในบุคคลที่ตนรักใคร่ชอบใจ เรียก กำฮน คำฮน กำฮิกำฮน ก็ว่า. -
กำฮาบ
แปลว่า : กำราบ, ปราบ, ข่มขู่ ข่มขู่ให้เกรงกลัวเรียก กำฮาบ อย่างว่า เมื่อนั้นเถ้าโหดฮ้ายขึงขู่คำแข็ง เด็กเชิงชนอย่าลวนมาใกล้ ความประสงค์พราหมณ์เถ้าหัวทีต้องผาบ กำฮาบแล้วต้องขอได้จั่งชิกลัวแท้แล้ว (เวส-กลอน) . -
กิ
แปลว่า : สั้น, เล็ก คอสั้นเรียก คอกิ แขนสั้นเรียก แขนกิ อย่างว่า แฮ่งทุกข์แฮ่งซ้ำ หีบ้ำถืกโค็ยกิ ถ้าทั้งสั้นและเล็กเรียกสะมิกิ อย่างว่า เถ้าขี้คร้านตื่นขึ้นมาป่านบ่ทอปอบ่ลอก นั่งสูบยาส่องปล้องเอี้ยมถ่มน้ำลายปิ๊ดปิ๊ดเฮ็ดโค็ยสั้นสะมิกิอยู่ (นิทาน). -
กิ๊
แปลว่า : ของที่มีลักษณะเล็กและสั้น เรียก กิ๊ จิ๊กิ๊ ก็ว่า เช่น หน่อไม้สั้นจิ๊กิ๊. -
กิ๊กกิ๊ก
แปลว่า : เสียงดังอย่างนั้น เช่น เหล็กสองท่อนมากระทบกันดัง กิ๊กกิ๊ก. -
กิ่ง
แปลว่า : เชื้อชาติ, สัญชาติ, เผ่าพันธุ์คนที่เกิดจากเชื้อเถาเหล่ากอใด ก็เป็นกิ่งของเหล่ากอนั้น อย่างว่า ยำกกให้ยำเหง้า ยำเงาให้ยำกิ่ง (ภาษิต) .