ภาษาอีสานหมวด "ก" 1461 - 1470 จาก 1872
-
แก่นเมือง
แปลว่า : เจ้าเมือง เจ้าเมืองเรียก แก่นเมือง อย่างว่า เจ้าเมืองดีบ่เห็นแก่เงินแสนไถ้ เจ้าเมืองดีเห็นแก่ไพร่แสนเมือง (ภาษิต). -
แก่นสาร
แปลว่า : สิ่งที่เป็นหลักฐาน นอกเหนือจากแก่นธรรมแล้วก็มีจารีตประเพณีและกฎหมายของบ้านเมือง เรียก แก่นสาร. -
แก่นหล้อน
แปลว่า : ไม้เนื้อแข็ง ต้นปลาย เปลือกหลุด เหลือแต่แก่นเรียก ไม้แก่นหล้อน ผู้ทรงศีลทรงธรรมเรียก แก่นคน อย่างว่า นึกว่าตอคะยูงแล้วแมวสีสันมาโค่น นึกว่าไม้แก่นหล้อน สังมาปิ้นป่งใบ (กลอน). -
แกม
แปลว่า : ปน, ระคน, คละ อย่างว่า บัดนี้วางเอาไว้หนีไปแกมเพื่อน (กา) ชายก็ให้เป็นชายแท้ อย่าแกมแกหินแฮ่ ญิงกะญิงแท้แท้แนแล้วจั่งยิง อย่าได้ยิงเสียถิ้มยิงเสียเปล่า ให้เอาหน้องแต้มเสียแล้วจั่งยิง (ภาษิต). -
แก่ม
แปลว่า : เกาะกิน, อาศัยกิน, สิ้นเปลืองคนที่อาศัยเกาะคนอื่นกิน เหมือนปลิงคอยดูดกินเลือด เรียก แก่ม อย่างว่า บ่มักน้องบ่เตื้องเปลืองเว้าแก่มกิน (เวส-กลอน) เหลียวเห็นหน้าแซมแลมย้านแต่แก่ม ความกินบ่แก่มเจ้า ความเว้าแก่มซู่คน (ภาษิต). -
แก้ม
แปลว่า : เนื้อหน้าทั้งสองข้าง ใต้ตาลงมาเรียก แก้ม แก้มอูม เรียก แกมเพ้า แก้มตอบ เรียก แก้มโวก แก้มไม่สะอาดเรียก แก้มปุยลุ่ย -
แกล้ง
แปลว่า : จงใจทำ, แสร้งทำ ไม่อยากทำแต่แสร้งทำ เรียก แกล้งเฮ็ด อย่างว่า พาโลนี้พางานสอนยาก เป็นดั่งไม้ท่อนฮ้ายตีขี้ใส่โต (ภาษิต). -
แกล้ม
แปลว่า : ของที่กินกับเหล้า กับแกล้ม ก็ว่า เรียก ของแกล้มเหล้า อย่างว่า ของบ่เป็นตากินอย่าเอามาแกล้ม ของบ่เป็นตาส้มอย่างมกินชิส้มปาก มันชิยากคอบท้องเทียวขี้ยั่งคืน (ย่า). -
แกล้มม้อน
แปลว่า : หั่นใบหม่อนเลี้ยงตัวไหมเรียก แกล้มม้อน. -
แกว
แปลว่า : พวก, หมู่, เหลา คนหรือสัตว์ที่อยู่ร่วมกันได้เรียก แกวเดียวกัน ถ้าอยู่ร่วมกันไม่ได้เรียกว่าไม่ใช่พวกหรือแกวเดียวกัน อย่างว่า กากับนกเค้าบ่เข้าฮ่อมแกวกันหนูกับแมวบ่อยู่นำกันได้ หมีกับไม้ผันทะนังค้อป่า จอนฟอนกับเห่าห้อมบ่มีมื้อชิถืกกัน (กลอน).