ภาษาอีสานมาใหม่ 12761 - 12770 จาก 17431

  • ดั้นด่วน
    แปลว่า : รีบไปรีบมา เรียก ดั้นด่วน อย่างว่า จวนใจอ้ายโทเรดั้นด่วน มาพี้มาบ่เห็นหน้าน้องใจข้องขอดขนัง (กา).
  • ดั้น
    แปลว่า : เหาะ บิน การเหาะเหินเดินอากาศ เรียก ดั้น ดั้นเมฆ ดั้นกลีบฟ้า ก็ว่า อย่างว่า ฝันว่าหงษ์ทองผู้บินบนปอมเมฆ ดั้นกลีบฟ้าเถิงเจ้าแทบทวง เฮียมก็นอนเฮียงช้อนหงษ์ทองตัวกาจ กกกอดเกี้ยวในมุ้งฮ่วมหงษ์ (ผญา).
  • ดั้น
    แปลว่า : บุก ดั้น ด้น การบุกป่าฝ่าดงไปในที่ทุรกันดาร ไม่ว่าใกล้หรือไกล เรียก ดั้น อย่างว่า พี่ก็ดั้นหมื่นมื้อเถิงน้องที่สถานนี้แล้ว (สังข์) เมื่อนั้น หัตถีช้างนำมามีขาด ดั้นเถื่อนถ้องไพรกว้างขาบถวาย (ฮุ่ง).
  • ดัด
    แปลว่า : ทำให้ตรง เช่น ไม้โงทำให้ตรง คนคดทำให้ตรงเรียก ดัด เบ้ด ก็ว่า อย่างว่า มันไปฟันเอาไม้กลางกอลำเปี่ยว เบ็ดซื่อแล้ววางไว้ต่าวโง มันไปดัดป่านเปลี้ยมาฝั้นเฮ็ดสาย ป่านนั้นกกมันเท้าธรณีภายลุ่ม ปลายยั่งขึ้นเมือฟ้าฮอดพรหม (เสียวสวาสดิ์).
  • ดั้ง
    แปลว่า : ชื่อดาวจำพวกหนึ่ง มีสามดวง เรียก ดาวดั้ง อย่างว่า ฮวนฮวนเหลื้อมแขงามเงาส่อง เล็งล่ำฟ้าดาวดั้งดาษเดียร์ (ฮุ่ง) งามสอนลอนดาวดั้ง ดาวหมูชังขึ้นหัวค่ำ (กลอน).
  • ดั้ง
    แปลว่า : ดั้งแขวน เสาไม้เครื่องเรือนที่ตั้งบนกลางขื่อรับอกไก่ เรียก เสาดั้ง อย่างว่า ถันที่อามพามพุ้นพิลาระวังไขว่ หลังใหญ่กว้างพันดั้งทูบชอน (สังข์).
  • ดั่ง
    แปลว่า : ประดุจ คล้าย เหมือน อย่างว่า พี่นี้เป็นดั่งมดแดงเฝ้าอัมพามี้ม่วง กินกะกินบ่ได้เลียลิ้นเปล่าดาย (ผญา) มัวมืดกุ้มกั้งเมฆมึนทึน เทิงธะรังดูดั่งดินดาว้าย ผันทวนตั้งตาวเปือยเปื้องแกว่ง แสงส่งต้องมารค้านโคบคืน (สังข์).
  • ดั่ง
    แปลว่า : น้ำด่าง ขี้เถ้าที่กรองเอาน้ำมาฟอกเส้นไหมเรียก น้ำดั่ง อย่างว่า อยู่ใกล้เกลือได้กินแต่ดั่ง อยู่ใกล้ครั่งย้อมครั่งบ่แดง นอนสะแคงกอดสาวบ่อุ่น สวดจุ้มบุ้มมืองุ้มบ่เถิง (ภาษิต).
  • ดัง
    แปลว่า : ก่อ ก่อไฟเรียก ดังไฟ ก่อไฟรอเรียก ดังไฟถ้า อย่างว่า พระพ่อเจ้าเข้าป่าไพรหนา ไปแสวงหาของฉันเผือกมันในด้าว เดินดงดั้นตยเดียวในเถื่อน ลูกหากตกแต่งไว้ดังถ้าซู่วัน (กา).
  • ดัง
    แปลว่า : เสียงดัง ก้อง กึกก้อง เสียงดัง เรียก ดัง อย่างว่า ดังแม่นขอ อิ่มท้องแม่นควาย (ภาษิต) เสียงกึกก้อง เรียก เสียงดัง อย่างว่า เคืองคุงสวรรค์ดั่งดินดาซ้าย เสียงสูรก้องตุริยาเค็งคื่น เสบลูกเจ้าหมื่นม้าวดังก้องกระเดื่องดิน (สังข์).