ภาษาอีสานมาใหม่ 14584 - 14593 จาก 17431
-
ไข่ผำ
แปลว่า : ไข่น้ำ เมล็ดของแหน เป็นพืชในตระกูลแหน เรียก หมากไข่ผำ นักวิทยาศาสตร์ชาวเยอรมันตรวจสอบพบว่ามีโปรตีนมาก ชาวอีสานนำไปปรุงอาหารต้มแกงกิน มีรสอร่อยมาก เดี๋ยวนี้เหลืออยู่จำนวนน้อยแล้ว. ชื่อหญ้าชนิดหนึ่ง มีเม็ดเล็กๆ คล้ายตัวเหา เรียก หญ้าไข่เหา. -
ไข่ป้อ
แปลว่า : ชื่อเห็ดชนิดหนึ่งคล้ายเห็ดผอแต่ใหญ่กว่า ใช้กินได้ เรียก เห็ดไข่ป้อ ไข่เปาะ อีเปาะ ก็ว่า. -
ไข่เน่า
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง ใบใหญ่ดอกสีเหลือง นำมาเคี่ยวเป็นยางเหนียว เรียก ต้นไข่เน่า ต้นยางมอก ก็ว่า. -
ไข่แข้
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้เถาชนิดหนึ่ง เรียก เครือไข่แข้ ชื่อขนมชนิดหนึ่งมีรูปร่างคล้ายไข่เหี้ย เรียก ขนมไข่แข้. -
ไข่ขาง
แปลว่า : ไข่แมลงวัน เรียก ไข่ขาง ไก่ขาง ก็ว่า -
ไขข้อ
แปลว่า : น้ำมันที่อยู่ตามข้อต่อ เช่น ข้อมือ ข้อเท้า สำหรับเป็นน้ำมันหล่อลื่นให้ร่างกายเคลื่อนไหวไปมา พับเข้าเหยียดออกได้ตามปกติ ไม่เกิดความขัดข้องเรียก น้ำมันไขข้อ. -
ไข
แปลว่า : -มันข้นในร่างกายคนและสัตว์เรียก ไขมัน. -ชื่อขมิ้นชนิดหนึ่ง เรียก เข้าหมิ้นไข. -(ก.)บอก กล่าว การบอกกล่าวให้รู้ เรียก ไขข่าว อย่างว่า แสนสัตว์น้อมโดยคดีไขข่าว พระก็ทรงพากย์ถ้อยเสียงเอิ้นแอ่วหา (สังข์). -(ก.)เปิด การเปิดประตูเรียก ไขปักตู ไขทวาร ก็เรียก อย่างว่า นางก็คึดฮ่ำฮู้คำปากเค็มแข็ง นางจิ่งไขทวารเผยส่องแลเล็งหน้า เห็นกษัตริย์เจ้านงเยาว์ยังอ่อน ดูเพศหน้าเหมือนเชื้อลูกหลาน (สังข์). -
โข้โหล้
แปลว่า : ท่อนไม้ใหญ่และสั้นวางไม่เป็นระเบียบ เรียก วางโข้โหล้ โข้โหล้เข้เหล้ ก็ว่า -
โข้โหล้
แปลว่า : ใหญ่และสั้น สิ่งที่มีลักษณะใหญ่และสั้น เรียก โข้โหล้ อย่างว่า เจ้าโข้โหล้เจ้าผู้โค็ยโปเอย บาดว่าโค็ยโปล้มใผซิโจมขึ้นซ่อย เจ้าเด (กลอน) -
โข่ย
แปลว่า : โง่ เขลา เบาปัญญา คนแสดงความโง่ให้เห็นเรียก ขายโข่ย อย่างว่า เกิดเป็นชายอย่าได้ขายโข่ย (กาพย์ปู)