ภาษาอีสานมาใหม่ 15031 - 15040 จาก 17431
-
ขอก
แปลว่า : ริม, ข้าง ,ขอบ อยู่ริมเรียกอยู่ขอก อยู่ตามไร่นาเรียก บ้านนอกขอกนา อยู่ตามริมบ้านเรียก ขอกแคแจฮั้ว อยู่ตามริมน้ำเรียก ขอกน้ำ อยู่ข้างทางเรียก ขอกทาง. -
ข้อ
แปลว่า : ปัญหาที่ตั้งขึ้น คนหนึ่งเป็นคนถาม คนหนึ่งเป็นคนตอบ เรียกว่า ข้อปัญหา อย่างว่า ไปบ่กลับ หลับบ่ตื่น ฟื้นบ่มีหนีบ่ม้ม ก้มบ่หวิด หาบบ่หนัก ตักบ่เต็ม เค็มบ่จืด มืดบ่แจ้ง (ปัญหา). -
ข้อ
แปลว่า : สิ่งที่มาต่อกันเรียก ข้อ เช่นข้อตีน ข้อมือ ข้ออ้อย อย่างว่า ใผผู้กินข้ออ้อยผญาหลั่งไหลมา ซิมีปัญญาเลิ๊กลื่นคนทังค้าย (ภาษิต). -
ข่อ
แปลว่า : นกระวังไพร ชื่อนกอีกชนิดหนึ่ง ตัวเล็กๆ ในพวกนกระจิบ เรียก นกข่อ อย่างว่า ฝูงนกกะทาทองไท้ยูงขัวเขาข่อ จิบจาบจ้อยคณาขุ้มขาบเขียว (สังข์). -
ขอ
แปลว่า : ไม้แก่นหนารูปสี่เหลี่ยมรี แขวนไว้ตามบ้านเจ้าบ้านเจ้าเมืองสำหรับตีประชุมลูกบ้านลูกเมือง เมื่อเวลามีกิจการบ้านเมือง เรียก ขอ เขาะ เกราะ กอลอ ขอลอ ก็ว่า. -
ขอ
แปลว่า : เครื่องแขวนคอวัวคอควายเรียก ขอแขวนควาย อย่างว่า ดังแม่นขออิ่มท้อง แม่นควาย แขวนคอช้างเรียก ขอ โปงลาง ก็ว่า อย่างว่า ขอแขวนช้างโปงลางแขวนต่าง ย่างบาดโหย้นคนท้วงแฮ้งดัง (กลอน) ยิ่งงามย้อนขอแก้วผูกคอ (ผาแดง) -
ขอ
แปลว่า : เหล็กที่ขดงอๆ สำหรับกดเรียกขอ ขอชักกบเรียก ขอเกาะกบ ขอชักปลาไหล เรียก ขอเกาะเอี่ยน ขอตีหัวช้างเรียก ขอสับช้าง ขอแขวนสิ่งของเรียก ขอห้อยของ มีดด้ามยาว เรียก มีดขอ. -
ขอ
แปลว่า : ลำไม้ไผ่ทำเป็นขอ สำหรับตักเอาน้ำในบ่อเรียก คันขอ -
ขวิด
แปลว่า : ผ้ายกดอกเรียก ผ้าขวิด ผ้าขิด ก็ว่า ผ้าขิดมีหลายชนิด เช่น ขิดกาบ ขิดขอ ขิดช้าง ขิดดาว ขิดดอกแก้ว ขิดดอกบัว ขิดดอกต้าง ขิดดอกผักแว่น ขิดตาไก่ ขิดตามน ขิดม้า ขิดลอด ขิดส้อยพร้าว ขิดหมากมอน ขิดหมากโมง ขิดแอวขัน ขิดอิ้งหมากหวาย ขิดส้อยหมาก ขิดอุ้มหน่วย. -
ขวิด
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง มีที่เป็นเถาก็มี ชนิดเป็นต้นเรียก ต้นหมากขวิด ชนิดเป็นเถาเรียก เครือหมากขวิด หมากหวีด ก็ว่า มีผลยาวมีรู เป่าได้เรียก หมากหวีด เพราะเป่าดัวเสียงดังเหมือนนกหวีด.