ภาษาอีสานมาใหม่ 15011 - 15020 จาก 17431
-
ข้อน
แปลว่า : ตกคลัก ปลาที่น้ำกำลังจะแห้งมาออกันเรียก ปลาข้อน อย่างว่า เฮียมนี้เป็นดั่งปลาเข็งข้อนหนองนาน้ำเขินขาด คันบ่ถิ้มใส่น้ำวังกว้างกะส่วนตาย แท้แล้ว (ผญา). -
ข้อน
แปลว่า : คับขัน, วุ่นวาย บ้านเมืองที่เกิดความคับขันวุ่นวาย เพราะคนในบ้านเมืองเห็นประโยชน์ตนสำคัญกว่าประโยชน์ของบ้านเมือง บ้านเมืองที่มีลักษณะอย่างนี้ โบราณเรียก บ้านข้อน บ้านข้อนเมืองฮอม ก็ว่า อย่างว่า บ้านเมืองข้อนขุนกวนยาดไพร่ ผู้ใหญ่และดูผู้น้อยคอยฆ่าเข่นกัน(บ) -
ข้อน
แปลว่า : ตกถึง ที่คนเก่าทำไว้ คนใหม่ได้รับผล เรียก ข้อน อย่างว่า ข้อนผู้ยัง ขังผู้อยู่ (ภาษิต). -
ข้อน
แปลว่า : จวน, ใกล้ เลยเที่ยงคืนเรียก ข้อนคืน จวนสว่างเรียก ข้อนสิแจ้ง พระจันทร์เอียงไป เรียก เดือนข้อน. -
ขอน
แปลว่า : ท่อนไม้ ท่อนไม้ที่ยังไม่ผุเรียก ขอนไม้ อย่างว่า เพิ่นขี้จั่งหาขอน เพิ่นนอนจั่งหาที่ (ภาษิต) เขาก็กองกันตายดั่งขอนเขาปล้ำ (เวส). -
ขอดเขี้ยว
แปลว่า : เคี่ยวเข็ญ, บีบคั้น การบังคับให้ทำเรียก ขอดเขี้ยว อย่างว่า ขอแก่อามาตย์ไท้ทังแห่งสามิโก อย่าได้เป็นโพบเข็ญโผดตามเวรฮ้าย สองจักพาเพียรข้วมดงดอนดั้นป่า ขับขอดเขี้ยวเข็ญฮ้ายพ่ายหนีดอกนา (สังข์). -
ขอด
แปลว่า : ขอไปตาม เรียก ขอดตาม ขอตายด้วยเรียก ขอขอดตาย. -
ขอด
แปลว่า : ขมวด ผมที่ผูกเป็นจุกไว้จอมหัวเรียก ขอดเกล้า อย่างว่า คือคู่ข้าขอดเกล้าโชนขึ้นขอบดอย (สังข์) ผูกใจเรียก ขอดใจ แต่งสารเรียก ขอดสาร ผูกสีมา เรียก ขอดสิม ผูกรักเรียก ขอดเสน่ห์. -
ขอด
แปลว่า : ผูกพัน, เกี่ยวข้อง การแสดงความอาลัยใยห่วง เรียก ขอด อย่างว่า ยามใดแล้วที่ก้ำการพระบาทเหนือหัว จิ่งจักปุนประสงค์ขอขอดพระไมมวลน้อม เทื่อนี้เจ็บใจอ้ายเหมือนเป็นปางป่วย ขออนุญาตเจ้าจอมซ้อยซู่นาง แด่ถ้อน (สังข์). -
ขอด
แปลว่า : วอด, เกือบแห้ง น้ำจวนหมดตุ่ม เรียก น้ำขอดแอ่ง อย่างว่า อี่เซกเลกอี่น้ำขอดแอ่ง พ่อแก่ไปกินมีแต่แมงง้องแง้ง ง้องแงง ง้องแง้ง (สอย).