ภาษาอีสานมาใหม่ 15041 - 15050 จาก 17431
-
ขว้ำ
แปลว่า : ข้าม เช่น ข้ามน้ำ ข้ามทะเล ข้ามห้วย อย่างว่า ขว้ำน้ำแล้วอย่าได้ปดขัว มีผัวแล้วอย่าลืมคุณพ่อคุณแม่ (กลอน). -
ขวาว
แปลว่า : ขว้าว ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่ง สีขาว น้ำหนักเบา เรียกไม้ขวาว เขวา ก็ว่า บ้านที่เอาต้นไม้ชนิดนี้ไปตั้งชื่อว่า บ้านโพนขวาว เขวา ก็มี. -
ขวานฟ้า
แปลว่า : ชื่อขวานเล็กๆ ชนิดหนึ่ง มีฟันดุจฟันตั๊กแตน เหล็กสีดำเลื่อม โบราณเรียก ขวานฟ้าผ่า คือเมื่อเวลาฟ้าผ่าลงไม้ ถ้าผ่าไม้ขวานจะกลับคืนไม่ได้ ต้องตกอยู่ที่นั่นขวานชนิดนี้เคยเห็นมาแล้ว อย่างว่า ขอให้ขวานแต่ฟ้าเผลียงเข้าผ่าหัว (กา). -
ขวาน
แปลว่า : ชื่อเครื่องมือทำด้วยเหล็กจำพวกหนึ่ง มีหลายชนิด ใช้สำหรับฟันเรียกขวานหอน ใช้สำหรับถาก เรียก ขวานถาก ขวานตะโปง ก็ว่า ใช้สำหรับฟันไม้เล็กๆ เช่นฟันฟืนเรียก ขวานหีหมู อย่างว่า คันเจ้าฟันขวางค้างอย่าวางใจเถิงเลื่อย มันชิหลงบาดโย้ขวานชิเลี้ยวใส่มือ (กลอน). -
ขว้าง
แปลว่า : ขัดขวาง, กีดขวาง อย่างว่า หนองบ่มีขอนขว้างชาวแหบ่มีหย่อน มือแล้วบ่มีเงือกแข้คนใบ้บ่กลัว (กลอน). -
ขว้าง
แปลว่า : ข้าวฟ่าง ชื่อพรรณข้าวชนิดหนึ่ง คล้ายข้าวโพด เรียก เข้าขว้าง ข้าวฟ่าง ก็ว่า. -
ขวาง
แปลว่า : เมืองที่ขยับขยายออกไปกว้างเรียก เมืองขวาง อย่างว่า พระก็ยกยอดแก้วเป็นเกิ่งนครขวาง พระแพงเพียงพระเนตรเนาในหน้า ปุนสาวใช้คำออนเอื้อยมุ่ง สองพี่น้องประสงค์ตั้งปิ่นปัว (สังข์) -
ขวาก
แปลว่า : ชื่อเครื่องกีดขวางชนิดหนึ่งทำด้วยไม้ เหล็ก หนาม ใชัปักไว้เพื่อป้องกันคนหรือสัตว์มิให้มาทำอันตรายเรียก ขวาก ขวากหนาม ก็ว่า อย่างว่า ก็จิ่งแปลงขวากไว้ทำเลี้ยวใส่กล (กา). -
ขวั้น
แปลว่า : ขั้น ขั้วที่ต่อจากผลถึงกิ่ง เรียก ขวั้น ข้วน ก็ว่า เช่นข้วนหมากอึ ข้วนหมากแตง ข้วนหมากมี้ ข้วนหมากม่วง ข้วนหมากนัด อย่างว่า สุกคาข้วนบ่ปานฝานหัวบ่ม ย่าบ่มให้บ่ปานใภ้บ่มเอา (กลอน). -
ขวัญ
แปลว่า : จิต, ใจ หรือกำลังใจ เรียก ขวัญ อย่างว่า อย่าเอาขวัญหัวน้องไปขีดตางสอ อย่าเอาขวัญหัวน้องไปฮองหีนเหลี่ยม แพรมนสี่แจให้เจ้าขอดอ้อมป้อมถนอมไว้อย่าไล (ผญา).