ภาษาอีสานมาใหม่ 15061 - 15070 จาก 17431
-
ข่วง
แปลว่า : สนาม, บริเวณ, เวที สถานที่รวมกันเป็นจำนวนเรียก ข่วง อย่างว่า ชะพู่ล้นเหลือข่วงเชียงกาง ผลควรผายผ่อดูดีฮ้าย ตัวหนึ่งสุรพางหว้ายราตรีไตรโลก แฮงใช่น้อยเชื้อแต่ฉัททันต์ (ฮุ่ง). -
ข่วง
แปลว่า : ชื่อเครื่องดักสัตว์ชนิดหนึ่งจำพวกกระรอกกระแต เรียก ข่วง เช่น ข่วงห้างกะฮอก ข่วงห้างกะแต. -
ขวง
แปลว่า : ไม่เจริญ จัญไร สิ่งที่นำความไม่เจริญมาให้เรียก ขวง เข็ดขวง ก็ว่า อย่างว่า ลางเทื่อได้หน่วยแก้วอย่าฟ้าวเปิบหัวใจ ลางเทื่อฮงฮงใสหน่วยขวงใผชิฮู้ (ย่า). -
ขวง
แปลว่า : สะเดาดิน ชื่อผักชนิดหนึ่งเกิดปูไปตามดิน เรียก ผักขวง ผักควงขม ผักแก่นขม ก็ว่า. -
ขลุ่ย
แปลว่า : เครื่องดนตรีชนิดหนึ่ง ทำด้วยไม้รวก เจาะรูตามยาวมีระยะห่างพอสมควรสำหรับเอานิ้วปิดและเปิด เป่าให้เป็นเพลง เรียก ขลุ่ย อย่างว่า ฟังยินตุริยาตรย้ายกลองฆ้องกล่อมสังข์ พิณพาทไค้แคนขลุ่ยขานซอ เตสังข์สูรกล่อมพิณโพนโล้ (สังข์). -
ขลุก
แปลว่า : ตื่น, สะดุ้ง, ตกใจกลัว อย่างว่า พอยามขลุกตื่นมาเย็นข้าง (กา) ฝันว่าเบื้องขอบขั้นจตุโลกเป็นเมือง เทพาทั้งพรหมสรวงส่งพรเพ็งแก้ว ฝังว่าดาวเฮืองแจ้งจักรวาลแวนประเสริฐ ขลุกตื่นแล้วทวงค้ามเยือกกลัว (ฮุ่ง). -
ขลุก
แปลว่า : เร่าร้อน, กระวนกระวาย อย่างว่า อุกขลุกฮ้อนในนโมเอ้าอั่ง (สังข์). -
ขลา
แปลว่า : ดุร้าย คนที่ดุร้ายคล้ายเสือ โบราณเทียบกับขลา อย่างว่า เมื่อนั้นผีเมืองย้านยักโขขลาเผด เลยเล่าละหน่อแก้วกลางห้องพ่ายพัง (สังข์). -
ขลัง
แปลว่า : ขัง, อัดอั้นตันใจ ขลัง แผลงมาจากขัง อย่างว่า ยังเล่าคึดฮอดน้องขลังขอดในมโน (สังข์). -
ขรรค์
แปลว่า : ดาบด้ามสั้น ชื่อดาบชนิดหนึ่ง มีคมสองข้าง ตรงกลางทั้งสองข้างเป็นสันเล็ก คล้ายหอก เรียก ขรรค์ ขรรค์ชัย ก็ว่า อย่างว่า มันก็ทวนขรรค์ชัยส่องกุมกำด้ำ (ฮุ่ง) กับทังพระขรรค์แก้วอาคมศาสตรเพท (กา).