ภาษาอีสานมาใหม่ 9208 - 9217 จาก 17431
-
เร่ง
แปลว่า : รีบ บังคับให้เร็ว บอกเตือนให้รีบปฏิบัติ อย่างว่า พระบาทย้ายจากช้างเสเนศเชิญเสด็จ พราหมณ์ทวนเถิงลินคำสถิตย์อาส์นเทิงกองแก้ว เมื่อนั้นนายจำต้องเภรีเค้าคื่น สมณ์ใหญ่ย้ายกระออมแก้วเร่งลง (สังข์). -
รุงรัง
แปลว่า : ไม่เป้นระเบียบ ยุ่งเหยิง อย่างว่า ค้อมว่าสองกล่าวแล้วท้าวทอดเนานอน ฟังยินเค็งเค็งชาวนาคาป่าวกันมาล้อม ในนครล้นรุงรังล้านส่ำ เขาก็เพินพ่นน้ำลายฮ้อนเฮ่งไฟ (สังข์). -
รุกขา
แปลว่า : ต้นไม้ อย่างว่า ผ่อเห็นฟ้าสว่างแจ้งจันทร์ฮุ่งฮาวเขา พุ้นเยอ เสียงนันในนครหลวงดั่งดินดาซ้าย รุกขาไม้ลมพานค้อมควี่ เดือนด่วนค้ายคลาข้อนขอบเสมร (สังข์). -
รือ
แปลว่า : เป็นคำประกอบกับประโยคคำถามว่า รือ หรือ ก็ว่า อย่างว่า ตามช่างไว้มันปลูกเป็นหลัก ว่าจักขืนคำรือห่อนเป็นปางนี้ เมื่อนั้นกุมภัณฑ์น้าวถนอมนางในอาสน์ คือคู่ไฟพ่างเผิ้งผายใกล้ล่ามไหลแท้แล้ว (สังข์). -
ริน
แปลว่า : เทให้ออกเรื่อยๆ ทีละน้อยๆ เรียก ริน น้ำตาไหลเรียก น้ำตาริน อย่างว่า น้ำพระเนตรล้นรินอาบเต็มปราง สะแบงใจเจ็บขาดขีนขมองไหม้ ลอนท่อโทมะนังกลั้นมโนนูมทอดท่าว เชิญส่ำเหง้าไถนต้องตุ่มตาย (สังข์). -
ริดสะดวง
แปลว่า : ชื่อโรคจำพวกหนึ่ง เรียก ริดสีดวง ริดสะดวง ก็ว่า เกิดที่ตาเรียก สะดวงตา เกิดที่ก้นเรียก สะดวงดาก เกิดที่จมูกเรียก สะดวงดัง. -
ราหู
แปลว่า : ชื่ออสูรตนหนึ่งมีตัวขาดครึ่งท่อน เชื่อกันว่าเมื่อเวลากบกินตะวันหรือกบกินเดือนราหูจะอมตะวันหรือเดือนไว้ อย่างว่า ฝันว่าราหูสร้างขัวคำเทียวท่อง แต่ขอบฟ้าเถิงเท้าฮอดเมือง ฝันว่ามรกดแก้วมุงคุลแตกถ่อง เสด็จสู่ฟ้าสวรรค์พุ้นที่สูง (สังข์). -
ราษฎร
แปลว่า : พลเมืองของประเทศ อย่างว่า อันหนึ่งยาโอดอ้างเต็งราษฎร์ลวงขุน แฮงชมชิงลูกเมียมีเจ้า (สังข์). -
รามสูร
แปลว่า : ชื่อยักษ์ตนหนึ่ง ถือขวาน เมื่อขว้างขวานไปจะเกิดเสียงฟ้าร้อง เรียก รามสูร อย่างว่า รามสูรแกว่งแก้วฝนเท้งหลั่งลง (กลอน). -
ราธนา
แปลว่า : เชิญ เชื้อเชิญ อย่างว่า ฝูงแม่เลี้ยงระวังฮีบเฮวปุน ยอพานเลียนราธนาเชิญส้อง พ่องก็เอาองค์ตั้งเหนือเพลาโลมลูบ เสียงเสบชั้นเชิญเจ้าออกมา (สังข์).