ภาษาอีสานทั้งหมด 10181 - 10190 จาก 17431
-
เหลา
แปลว่า : งูแสงอาทิตย์ ชื่องูชนิดหนึ่ง สีเป็นมันเลื่อมพราย คล้ายงูเหลือมตัวเล็กกว่า เรียก งูเหลือมเหลา อย่างว่า สะล่างล้วนเหลือมเหลาดูหลาก เมื่อนั้นภูวนาถท้าวยินย้านเยือกกลัว (ฮุ่ง). -
เหลา
แปลว่า : ทำให้เกลี้ยงเกลาหรือให้แหลมด้วยเครื่องมือมีมีดเป็นต้น เช่น เหลาตอก เหลาหวาย คนที่มีรูปร่างกลม เรียก เหลา หล่อเหลาเอาการ ก็ว่า อย่างว่า วันนั้นธรรม์ยำสร้างสิมพลีล้วนบ่าว เนื้อฮาบเกลี้ยงแขนส้วยสิ่งเหลา (สังข์). -
เหล่า
แปลว่า : ไร่หรือสวนที่ทิ้งไว้จนรกร้างว่างเปล่า เรียก เหล่า อย่างว่า น้อยดุ่งดั้นเถิงเหล่าดอนเลา ไพรสณฑ์แสนด่านกวางดูกว้าง บาก็ผายตนดั้นดงยางเยื้อนย่าง คึดแม่ป้าเหลือหิ้วหอดหิว (สังข์) กูจักข้ามเหล่าไม้เมือสู่เมืองบน ก่อนแล้ว คราวไกลแสนชั่วผอมผายกว้าง ขุนพลพร้อมพายหาญอ้ายคว่าง จักจากม้างเมือฟ้าสั่งสู (ฮุ่ง). -
เหล้า
แปลว่า : น้ำเมาที่กลั่นหรือหมัก เรียก เหล้า ที่กลั่นแล้วเรียก เหล้าเด็ด ที่หมักไว้ไม่ได้กลั่นเรียก เหล้าโท เหล้าสาโท ก็ว่า อย่างว่า ทังหลายเพิ่นเมาเหล้าเมาชายาฝิ่น พี่นี้เมาแม่ฮ้างแม่หม้ายปานเอ้าอูดกระแต (ผญา). -
เหลิง
แปลว่า : คะนอง ลืมตัว คนมีลาภ มียศ มีสรรเสริญ มีสุข มักลืมตนลืมตัว ลืมพี่ลืมน้อง ลืมพ่อลืมแม่ ลืมบ้านเกิดเมืองนอนของตน เพราะโลกธรรม คือ ลาภยศสรรเสริญสุขนั้น ถ้าตกอยู่ในอำนาจของมันจะทำให้ลุ่มหลงมัวเมา. -
เหลี่ยม
แปลว่า : ด้านที่เป็นสันหรือเส้นประกอบมุม เรียก เหลี่ยม อย่างว่า ถากไม้บ่มีเหลี่ยมเค้าแสนชิเกลี้ยงกะบ่งาม (ภาษิต) ถากให้เกลี้ยงเหลาตื่มเติมดู แล้วจิ่งลงลายสลักตื่มเติมงามย้อง (กลอน). -
เหลียว
แปลว่า : ผินไปทางขวาหรือทางซ้าย อย่างเอี้ยวคอ เรียก เหลียว อย่างว่า เหลียวเห็นชิ้นวางปลาปละไป่ มีใหม่แล้วลืมข้อยผู้คอย (ผญา) เหลียวเห็นหน้าแซมแลมย้านแต่แก่ม ความกินบ่แก่มเจ้าความเว้าแก่มซู่คน (ผญา) ใผชิเหลียวเห็นไส้ตับไตนกขี้ถี่ มันหากฮ้องพึบพึ้งใจเลี้ยวใส่กระปู บ่ฮู้ (กลอน). -
เหลียวแล
แปลว่า : เอาใจใส่ คนที่เอาใจใส่ญาติพี่น้องไม่ปล่อยปละละทิ้ง ช่วยเหลือทั้งกำลังกายและกำลังใจ เรียก เหลียวแล. -
เหลียวเหลือด
แปลว่า : ชำเลืองดู อย่างว่า ทิพเนตรเหลื้อมเหลียวเหลือดคอยคน นานายังต่างโฉมฉันเล้ม เฮาบ่อาฮมห้องปะเทเสสงวนยิ่ง สีส่องขึ้นดูเข้มแข่งปราง (ฮุ่ง). -
เหลือเกิน
แปลว่า : เกินกว่าที่ต้องการหรือที่กำลังจะทำได้ เรียก เหลือเกิน.