ภาษาอีสานทั้งหมด 1381 - 1390 จาก 17431
-
กลองกิ่ง
แปลว่า : กลองก้นแหลม ปากกว้าง หุ้มหน้าเดียว ทำเป็นคู่ใช้ไม้ตี ไม้ที่ตีหล่อตะกั่วติดที่ปลายไม้เท่าลูกหมากสุก ใช้ไม้ 2 อันตีกลอง 2 หน้า ด้วยมือข้างละอัน ตีแข่งกันในเทศกาลออกพรรษาหรืองานขึ้นปีใหม่ งานบุญบั้งไฟ กลองชนิดนี้เรียก กลองกิ่ง กลองเส็ง ก็ว่า. -
กลองเกา
แปลว่า : ชื่อกลองชนิดหนึ่งซึ่งพระยานาคตีขับกล่อมสังข์ศิลปชัย สีโหและสังข์ทองพร้อมด้วยมารดา ในปราสาทที่พระวิสสุกรรมสร้างถวายในป่า อย่างว่า กลองเกาไค้ตุรีย์เสียงสูรปี่ นาคหนุ่มเปลื้องเพศเพี้ยงสาวซ้อยสอดสะเอ็ง(สังข์) เกากลองนันลื่นลมกวนฟ้า (ฮุ่ง). -
กลองแก
แปลว่า : กลองระมะนา กลองระมะนาที่ตีเข้ากับแก แกนี้ทำด้วยหอยสังข์ใช้แผ่นเงินหรือทองเป็นลิ้นเรียกแกสังข์แตรสังข์ก็ว่าแกสังข์นี้ใช้เป่าขับกล่อมพระยากุศราชเมื่อลาจากสมณเพศอย่างว่าฟังยินสุริยาดรย้ายกลองฆ้องกล่อมสังข์พิณพาทไค้แคนขลุ่ยขานซอแกสังข์สูรกล่อมพิณโพนโล้(สังข์) -
กลองงัน
แปลว่า : กลองเพลที่ใช้ตีในวัน ๗-๘ ค่ำ และ ๑๔-๑๕ ค่ำของทุกเดือน ใช้ตีในเวลาทุ่มเศษ การตีใช้ช่วงสั้นๆ เพียง ๓ บท เพื่อเตือนญาติโยมชายหนุ่มหญิงสาวลูกเล็กเด็กแดงภายในบ้าน ให้ออกมาทำวัตรสวดมนต์ หรือฟังคำสั่งสอนจากพระสงฆ์ . -
กลองเดิก
แปลว่า : กลองเพลที่ใช้ตีในเวลาตีสี่ ของวัน ๗-๘ ค่ำ และวัน๑๔-๑๕ ค่ำของทุกเดือน เมื่อถึงวันเช่นนี้พระสงฆ์ในวัดทุกวัดภาคอีสานจะลุกขึ้นตีกลองเพื่อเตือนญาติโยมให้รู้ว่า พรุ่งนี้จะเป็นวันพระแล้ว ให้เตรียมตัวเตรียมใจให้มารับศิลกินทาน กลองที่ตีในวันเช่นนี้ เรียกกลองเดิก. -
กลองตะโพน
แปลว่า : กลองสองหน้า ตีประโคมกับพิณ แคน และปี่ เวลาที่เจ้านายจะออกจากสถานที่หนึ่งไปสู่อีกสถานที่หนึ่ง หรือตีเวลาที่ในเวลาแม่ทัพนายกองจะออกไปรบทัพจับศึก ตีเพื่อเอาชัยชนะข้าศึกศัตรู อย่างว่า ตะโพนพิณ ไค้สวนไลเค้าคื่น แพงมาศผู้องอ้วนออกสถาน (สังข์). -
กลองตุ้ม
แปลว่า : กลองหุ้มสองหน้า สั้นและเล็ก ใช้คนสองคนหาม มีแส่ง ฉิ่งและผ่างฮาดตีประโคม ใช้ตีในงานบุญบั้งไฟ หรืองานบุญเดือนหก. -
กลองท้วง
แปลว่า : กลองเพลที่ใช้ตีในเวลาเกิดเหตุ เช่น ไฟไหม้เรือน หรือพระตกแม่ออก คือต้องอาบัติปาราชิก การตีกลองท้วงนี้จะตีในเวลาไหนก็ได้ แต่ต้องตีให้ใกล้กับเวลาเกิดเหตุเพื่อเตือนให้ช่วยกันหาทางดับเหตุ -
กลองโทน
แปลว่า : กลองใบเดียว ชนิดหุ้มสองหน้า คนเดียวตี ตีประโคมกับฆ้อง ใช้ตีแห่บั้งไฟ แห่กองนาค กองหด กองอัฐะ กฐิน. -
กลองเพล
แปลว่า : กลองขนาดใหญ่ หุ้มสองหน้า ใช้ตีในเวลา ๕ โมงเช้าทุกวัน การตีใช้ตีสามช่วง ตีจากห่างไปหาถี่ กลองที่ตีในระยะนี้เรียก กลองเพล ตีเพื่อเตือนพระสงฆ์และเตือนญาติโยมให้นำภัตตาหารมาถวายพระเณร.