ภาษาอีสานหมวด "ก" 603 - 612 จาก 1872
-
กล่อม
แปลว่า : ควบเข้าด้วยกัน เช่น ปั่นไหมตั้งแต่สองเส้นขึ้นไป แล้วมาทอเป็นผ้า เรียก ผ้าควบ ผ้าหางกระรอก ก็ว่า. -
กลอย
แปลว่า : ชื่อไม้เถาชนิดหนึ่ง จำพวกมัน มีหัวกินได้ ก้านใบยาว หัวดิบมีพิษ คันแช่จืดแล้วนึ่งให้สุก กินแทนข้าวได้ สมัยโบราณคนอีสานอดข้าว ต้องหากลอยในป่ามากิน. -
กลอยกล่าว
แปลว่า : พูดด้วยความจริงใจ เช่น จะเลี้ยงผี เมื่อยกพาหวานพาคาวขึ้นก็เชิญผีให้มากินจริงๆ มิใช่สักเพียงแต่ว่า. -
กลอยใจ
แปลว่า : ตั้งใจเช่นทำก็ตั้งใจทำจริงๆ และทำด้วยความสมัครที่จะทำ อย่างว่า พระก็ฉวยจักรแก้วกลอยใจจรเมฆ คือคู่ยนตร์ยาตรผ้ายผยองล้ำล่วงบน (สังข์). -
กลอยไหว้
แปลว่า : ตั้งใจไหว้ อย่างว่า ฮ้อยที่ยศแผ่เท้าทุกทีปนครคน มวลมาประดับกราบกลอนกลอยน้อม เยียท่อเสียกษัตริย์เชื้อพงษ์พันธุ์เพียงพระเนตร เหมือนว่าเชื้อต่างท้าวลอนดั้นลอบมา (สังข์). -
กลอยแฮง
แปลว่า : รวมกำลัง เช่น จำไปรบทัพจบศึก จะต้องรวมกำลังพลรบให้พร้อมนอกจากกำลังพลแล้ว จะต้องมีกำลังทรัพย์และกำลังสติปัญญา อย่างว่า กลอยพลแพ้พลแกวกระจัดพ่าย (ฮุ่ง). -
กลัง
แปลว่า : เฝือก เข้าเฝือกเวลากระดูกแขนหรือขาหัก เรียก ใส่กลัง ใส่แซก ก็ว่า กระบอกไม้ไผ่ที่ร้อยเชือกผูกคอสุนัข กันไม่ให้สุนัขกัดเชือก เรียก ใส่กลังหมา. -
กลั่น
แปลว่า : คัด, เลือก คัดเอาแต่สิ่งที่ต้องการเช่น ต้มเหล้า ต้มยา เลือกเอาแต่น้ำเหล้าน้ำยาที่ต้องการ เรียก กลั่น. -
กลั้น
แปลว่า : เล็ก ม้าตัวเล็กแคระ ม้ากลั้น เด็กที่ร่างกายไม่เติบโตตามอายุเรียก เด็กกลั้น ต้นไม้ที่ไม่เจริญเติบโต เรียก ไม้กลั้น กั้นอั้น สั้น ก็ว่า. -
กลั้น
แปลว่า : อด, ทน สกดใจเรียก กลั้นใจ อย่างว่า เมื่อนั้นเทโวฮู้คำเมืองคนิงแน่ เมื่อจักบ่บอกแท้เยียวกลั้นเกลื่อนตาย เมื่อนั้นองค์ตรัสชี้เสาวนีย์เนืองกล่าว นางนั้นลงเกิดก้ำนครล้านโลกคน ท่านเอย (สังข์).