ภาษาอีสานหมวด "ค" 511 - 520 จาก 975
-
คุ้ย
แปลว่า : ขยุ้ม เอามือขยุ้มลาบเข้าปากเรียก คุ้ยลาบ อย่างว่า คือดั่งเฮามีเข้าบ่เอากินมันบ่อิ่ม มีลาบคันบ่เอาเข้าคุ้ยทางท้องบ่เต็ม (ย่า). -
คุ้ยคุ้ย
แปลว่า : อาการที่ท้องเจ็บจุกเจ็บหมุนปวดมาเป็นครั้งคราว เรียก เจ็บท้องคุ้ยคุ้ย. -
คุยหะ
แปลว่า : อวัยวะลับของผู้ชายเรียก คุยหะ ทีฆะอุที่คุยเป็นโอ เรียก โคยหะ พุดโคยหะไม่สะดวก ตัดหะออก เหลือ โคย เพิ่มไม้ไต่คู้เข้าไปเห็นว่ากะทัดรัดดี โค็ย เป็นคู่กับอวัยวะหญิงว่าหีนะ ภายหลังตัดนะออกเหลือเพียง หี หีกับโค็ยจึงมาเป็นคู่กันจนทุกวันนี้. -
คุลี
แปลว่า : นิ้วมือ นิ้วมือเรียก อังคุลี องคุลี ก็ว่า ทั้งอังและองนักประพันธ์ตัดออกจึงเหลือเพียง คุลี หมายถึงนิ้วมือตามเดิม อย่างว่า โฉมคราญเนื้อนัวระฟองอั้วเพี่ยม เกล้ากล้องดั้วคุลีส้วยสอดแหวน (ฮุ่ง). -
คู
แปลว่า : คันดินที่พูนขึ้นเพื่อกั้นน้ำสำหรับทำนา เรียก คูคันนา คันนา คันแทนา ก็ว่า คันดินที่พูนขึ้นสูงสำหรับล้อมเมือง เพื่อป้องกันไม่ให้ข้าศึกมาเหยียบย่ำทำลาย เรียก คูเมือง. -
คู
แปลว่า : การร้องถี่ในทำนองนกเขาร้องเรียกหาคู่เรียก ฮ้องคู ถ้าขันก็เรียก ขันคู อย่างว่า นกเขาคูหาชู้คือกูเฮียกคู่นกเขาฮ้องเฮียกชู้คูแล้วกะบ่มา (กลอน). -
คู่
แปลว่า : ไม่คี่ ครบ ถ้วน ทุก เช่นในการแบ่งสันปันส่วนเครื่องบริโภคและอุปโภค ต้องแจกให้ได้ครบ เรียก คู่ ซู่ ก็ว่า อย่างว่า ของกินใช้หามาให้แบ่ง หลายหรือน้อยให้ปันให้คู่คน (ภาษิต). -
คู้
แปลว่า : ชื่อพรรณไม้หอมชนิดหนึ่งคู่กับจันทน์ เรียก แก่นคู้ อย่างว่า สิบแหนงไม้ซาวแหนงไม้ บ่ปานแหนงไม้ดู่สิบแก่นคู้ซาวแก่นคู้บ่ปานไม้แก่นจันทน์ (บ.). -
คู้
แปลว่า : พับ พับแขนเรียก คู้แขน พับขาเรียก คู้ขา. -
คูณ
แปลว่า : เป็นศิริมงคล สิ่งที่เป็นศิริมงคลเรียก ของคูณ มีทั้งคน สัตว์และสิ่งของ ผัวเมียดีเรียก ผัวค้ำเมียคูณ ลูกหลานดีเรียก ลูกหลานคูณ พี่น้องบ้านเมืองดีเรียก พี่น้องบ้านเมืองคูณ วัวควายที่ไม่เข้าสวนเรียก งัวควายคูณ หมาที่คุบกบคุบเขียดให้เจ้าของได้กินเรียก หมาคูณ.