ภาษาอีสานหมวด "ด" 241 - 250 จาก 448
-
แด
แปลว่า : เดือดร้อน อย่างว่า ในทวงหนักฮุ่งแดดนฮ้อน (กา) นางผ่อเผี้ยนแล้วล่ำพงศา ทนทวงหิวฮุ่งแดดอมข้า (สังข์). -
แดก
แปลว่า : ปลาร้า ปลาที่คลุกเกลือกับรำ ตำแล้วใส่ในไห เรียก ปลาแดก อย่างว่า ทางหลวงกว้างสังมาเทียวแต่ทางขอก หมกปลาแดกตั้งโจ้โก้ สังมาจ้ำตั้งแต่ตอง (ผญา). (ดูในอาหารการกินชาวอีสาน) -
แดก
แปลว่า : ทิ่ม แทง ตำ อย่างว่า ตีเจ็บแล้วแสน๙ออยกะปานด่า แม่นว่าเว้าจ้อยจ้อยก็ปานไม้แดกตา (ผญา) อย่าได้หม้นแค่งฮั้ว เฮียวไม้๙แดกตา (ย่า). -
แดก
แปลว่า : กินเกินประมาณ เรีนกว่า แดก หรือว่า สิแตกแดกตับ ก็ว่า. -
แดกงา
แปลว่า : ขนมคลุกงา คือ คั่วงาแล้วตำข้าวเหนียวนึ่งผสมน้ำอ้อย เรียก เข้าแดกงา. -
แดง
แปลว่า : สีชนิดหนึ่งแดงเหมือนเลือดเรียก สีแดง ผ้าที่ยอมด้วยสีแดง เรียก ผ้าแดง อย่างว่า ควรที่เทพาเพี้ยงผืนแดงป้องปั่น พื้นล่างล้ำลือบ้างบ่มี เจ้าเอย (สังข์). -
แด้ง
แปลว่า : แกรน แห้ง ไม่เติบโต ต้นไม้ที่ไม่เติบโตเรียก ไม้กระแด้ง ไม้กำแพ้ง ก็ว่า อย่างว่า คือดั่งไม้กำแพ้งแมงข้อส่องบ่เห็น (ภาษิต). -
แด้ง
แปลว่า : บิด งอๆ ไม้ที่ถูกไฟหรือแสงแดดเผาบิดงอไป เรียก ไม้กระแด้ง แด้ง ก็ว่า. -
แดด
แปลว่า : แสงตะวัน แสงตะวันเรียกแดด อย่างว่า เทียวทางท่งแดดวอน เทียวทางดอนแดดไหม้ ให้ถกขาไว ไวฮีบฟ้าวหาฮ่ม (กลอน). -
แดน
แปลว่า : เขต แขวง แว่นแคว้น ทาง ชายเขตดงเรียก แดนดง เขตดินเรียก แดนดิน เขตผีเรียก แดนผี อย่างว่า ชาวเทศท้าวขงเขตแดนผี เขาก็เฮฮนตกตื่นใจกลัวย้าน (สังข์).