ภาษาอีสานหมวด "ม" 111 - 120 จาก 860
-
มวล
แปลว่า : ทั้งหมด ทั้งสิ้น อย่างว่า แม้นชิเงินคำล้นมณีกองแก้วหลาก หลายส่ำถ้วนถวายน้องมอบมวล พี่แล้ว (สังข์). -
มหกรรม
แปลว่า : การฉลอง การบูชา. -
ไม้แก้งขี้
แปลว่า : กิ่งไม้หรือเศษไม้ที่เอามาเช็ดก้นหลังจากถ่ายอุจจาระเสร็จ เนื่องจากสมัยก่อนจะไม่มีห้องน้ำเป็นหลักแหล่ง ใช้วิธีขุดหลุมตามไร่สวน ดังนั้นจะไม่มีน้ำสำหรับชำระล้าง จึงใช้เศษไม้ ใบไม้ที่พอจะหยิบจับได้ใกล้ ๆ เรียกว่า ไม้แก้งขี้ -
มหรรณพ
แปลว่า : ทะเลใหญ่ ห้วงน้ำใหญ่ อย่างว่า ดูราสัปปุริสาเชื้อมหาชนในโลกเฮียมเอย ฝูงใดมักใคร่ข้วมทะเลกว้างย่านยาว ขอจ่งแปลงตนให้เป็นสำเภาเทียวไต่ ข้วมมหรรณพกว้างเถิงพุ้นฝั่งเกษิม (เวส-กลอน). -
มหาคุณ
แปลว่า : ผู้มีพระเดชพระคุณมาก อย่างว่า ฮ้อยจักเป็นปางหลวงโลกวอนแวนล้ำมหาคุณเจ้าควรเมือธรงแท่น สอนสั่งข้าฝูงแจ้งจากกรรม (สังข์). -
มหาจักร
แปลว่า : พระมหากษัตริย์ผู้มีอำนาจมาก มีเมืองขึ้นมาก เรียก พระมหาจักรพรรดิ์ อย่างว่า ขอแก่มหาจักรเจ้าขอมคุณคลายโทษปางนี้ ชีวิตข้าขุนพร้อมเพิ่งบุญ (สังข์). -
มหาชัย
แปลว่า : เป็นชื่อของฤกษ์ทางโหราศาสตร์ เวลาจะทำพิธีเกี่ยวแก่การออกทัพหรือมุทาภิเษก เลือกเอาฤกษ์นี้ อย่างว่า พอเมื่อมหาชัยได้หมอเมืองทูลตอบ พระบาทเจ้าจูงน้องสู่ลิน (สังข์). -
มหาด
แปลว่า : ผู้ปรึกษาราชการแผ่นดิน เสนาบดีผู้ใหญ่ มหาดมุนตรี ก็ว่า อย่างว่า แม้นว่าฝูงมหาดท้าวทุกส่ำเสนา ก็ดี สูจ่งเอากันเก็บลูกเมียมาพร้อม เมื่อนั้นอาสาชั้นเสนานามใหญ่ เขาก็ขันแปร่ม้างลาแล้วหลั่งเถิง (สังข์). -
มหาเถร
แปลว่า : พระเถระผู้ใหญ่ อย่างว่า เมื่อนั้นมหาเถรเจ้าธรงธรรมกุศราช เจ้าก็ไปจอดยั้งอาฮามกว้างนอกเวียง (สังข์). -
มหาโทน
แปลว่า : ผู้ยิ่งใหญ่ อย่างว่า เฮาจักอุภิเศกให้เป็นเอกมหาโทน ทังปวงสู่ส่ำราญเพรียงพร้อม เมื่อนั้นฮมฮมพร้อมมุนตรีตกแต่ง ประดับเครื่องแก้วเวนไว้ซู่นาง (สังข์).