ภาษาอีสานหมวด "ห" 731 - 740 จาก 1363
-
เหลือล้น
แปลว่า : มากจนไม่มีที่จะกองจะเก็บวางไว้ที่ไหนก็เต็มไปหมดจนล้นเหลือ เรียก เหลือล้น เหลือล้นพ้นประมาณ ก็ว่า. -
เหลือวิสัย
แปลว่า : เกินความสามารถที่จะทำเพราะผู้ที่ทำได้ไม่ใช่คนธรรมดาสามัญเหมือนเรา ต้องเป็นเทวดาฟ้าดินพระอินทร์พระพรหมหรือท่านผู้มีฤทธิ์เดชจึงจะทำได้ เรียก เหลือวิสัย. -
เหลือหลอ
แปลว่า : หมดเกลี้ยง หมดไม่มีเหลือ โอก็หมด ข้าวเม่าก็หมด อย่างว่า โอกะเอาเข้าเหม้ากะกิน (ภาษิต). -
เหลืออด
แปลว่า : สุดที่จะกลั้นได้ ความอดมี ๓ อย่างคือ อดต่อความยากลำบาก อดต่อความตรากตรำ อดต่อความเจ็บใจ เมื่อความอดทั้ง ๓ อย่างนี้ไม่มี คนอาจจะทำสิ่งไม่ดีไม่งามลงไป แต่ถ้ามีความอดบางอย่างก็สามารถที่จะยับยั้งใจไม่ให้กระทำความผิดลงไป ผู้ไม่มีความอด เรียก เหลืออด. -
เหลือแฮง
แปลว่า : หมดกำลัง คนหมดกำลัง เรียก เหลือแฮง อย่างว่า เหลือแฮงแฮ้งบินแฮงอิดอ่อน ลมบ่มาช่อยแฮ้งบินได้กะบ่แฮง (กลอน) มันหลากเหลือแฮงแล้วปลาบืนยามเดือนสี่ เงี่ยงกะหลุ้ยคุยกะล้มปานนั้นว่าบ่บืน (บ.). -
เหลื้อ
แปลว่า : เรื้อรัง เก่าแก่ อย่างว่า อันว่าจันทรังเหลื้อบ่มีเพ็งแฮมค่ำ อวนเอย (ลึบ). -
เหลือก
แปลว่า : เหลือบ ชื่อแมลงชนิดหนึ่ง รูปคล้ายแมลงวัน แต่ตัวโตกว่า เรียก เหลือก ชอบกินเลือดวัวและควาย อาศัยอยู่ตามวัว เรียก เหลือกงัว อาศัยอยู่ตามควาย เรียก เหลือกควาย. -
เหลือก
แปลว่า : ทำให้ลูกตาดำอยู่ข้างบน ลูกตาขาวอยู่ข้างล่าง เรียก เหลือกตา อย่างว่า อันนี้พลใผแท้อาเอยฮีบบอก มาเถิ้น อากล่าวต้านทังย้านบอกมา อันนี้พลหาญเสื้อเสนาทังสี่ มันแล้ว ดูที่มันแลบลิ้นตาปลิ้นเหลือกลน (สังข์). -
เหลือง
แปลว่า : สีอย่างสีขมิ้น เรียก สีเหลือง สีเหลืองเป็นสีที่พระนิยม ใช้ย้อมสบงจีวร อย่างว่า เหลืองเอยเหลืองใบแค อดสาเว้าอ้ายแด่เดอน้องเอย (กลอน). -
เหลืองหล่า
แปลว่า : เหลืองซีด สีเหลืองซีด เรียก เหลืองหล่า หล่าเหลือง ก็ว่า อย่างว่า ทุกข์โศกกลั้นพ้นยิ่งสามเดือน ก็บ่ลืมเพลาแพงชั่วคราวคาแค้น องค์ผอมเพี้ยงตองตายเหลืองหล่า เสเนศน้อมหลายชั้นบ่มาย (สังข์).