ภาษาอีสานหมวด "ห" 711 - 720 จาก 1363
-
เหล็กชี
แปลว่า : เครื่องมือสำหรับเจาะเหล็กและไม้ให้เป็นรู เวลาจะใช้ต้องเผาไฟให้แดงแทงเข้าไป. -
เหล็กไน
แปลว่า : เหล็กสำหรับกรอไหมหรือด้ายเข้าหลอด ติดอยู่กับหลา อย่างว่า เหล็กไนบ่มีหลาแล้วชิกลายเป็นเหล็กส่วน มีผัวบ่มีลูกเต้าเขาชิเอิ้นแม่หมัน มีครรภ์บ่มีผัวซ้อนมานทางเขาชิว่า (ย่า). -
เหล็กสว่าน
แปลว่า : เหล็กหมาด เหล็กหมาดที่มีปลายแหลมเป็นเกลียว สำหรับเจาะ เรียก เหล็กสว่าน. -
เหล็กไหล
แปลว่า : ชื่อเหล็กกายสิทธิ์ชนิดหนึ่ง เกิดตามภูเขา โบราณว่าเหล็กนี้มีฤทธิ์เดชเหาะเหินเดินอากาศได้ ป้องกันหอกดาบ หลาวแหลม ปืนผาหน้าไม้ทุกชนิดได้. -
เหลน
แปลว่า : ลูกของหลาน เรียก เหลน. -
เหลา
แปลว่า : งูแสงอาทิตย์ ชื่องูชนิดหนึ่ง สีเป็นมันเลื่อมพราย คล้ายงูเหลือมตัวเล็กกว่า เรียก งูเหลือมเหลา อย่างว่า สะล่างล้วนเหลือมเหลาดูหลาก เมื่อนั้นภูวนาถท้าวยินย้านเยือกกลัว (ฮุ่ง). -
เหลา
แปลว่า : ทำให้เกลี้ยงเกลาหรือให้แหลมด้วยเครื่องมือมีมีดเป็นต้น เช่น เหลาตอก เหลาหวาย คนที่มีรูปร่างกลม เรียก เหลา หล่อเหลาเอาการ ก็ว่า อย่างว่า วันนั้นธรรม์ยำสร้างสิมพลีล้วนบ่าว เนื้อฮาบเกลี้ยงแขนส้วยสิ่งเหลา (สังข์). -
เหล่า
แปลว่า : ไร่หรือสวนที่ทิ้งไว้จนรกร้างว่างเปล่า เรียก เหล่า อย่างว่า น้อยดุ่งดั้นเถิงเหล่าดอนเลา ไพรสณฑ์แสนด่านกวางดูกว้าง บาก็ผายตนดั้นดงยางเยื้อนย่าง คึดแม่ป้าเหลือหิ้วหอดหิว (สังข์) กูจักข้ามเหล่าไม้เมือสู่เมืองบน ก่อนแล้ว คราวไกลแสนชั่วผอมผายกว้าง ขุนพลพร้อมพายหาญอ้ายคว่าง จักจากม้างเมือฟ้าสั่งสู (ฮุ่ง). -
เหล้า
แปลว่า : น้ำเมาที่กลั่นหรือหมัก เรียก เหล้า ที่กลั่นแล้วเรียก เหล้าเด็ด ที่หมักไว้ไม่ได้กลั่นเรียก เหล้าโท เหล้าสาโท ก็ว่า อย่างว่า ทังหลายเพิ่นเมาเหล้าเมาชายาฝิ่น พี่นี้เมาแม่ฮ้างแม่หม้ายปานเอ้าอูดกระแต (ผญา). -
เหลิง
แปลว่า : คะนอง ลืมตัว คนมีลาภ มียศ มีสรรเสริญ มีสุข มักลืมตนลืมตัว ลืมพี่ลืมน้อง ลืมพ่อลืมแม่ ลืมบ้านเกิดเมืองนอนของตน เพราะโลกธรรม คือ ลาภยศสรรเสริญสุขนั้น ถ้าตกอยู่ในอำนาจของมันจะทำให้ลุ่มหลงมัวเมา.