ภาษาอีสานมาใหม่ 14931 - 14940 จาก 17431
-
ขาดุ่ง
แปลว่า : ขาหยั่ง เอาไม้ไผ่เป็นลำ ยาวประมาณ ๔ ศอก มาทำเป็นขา ข้างละ ๒ ขา ใช้สำหรับหาบสิ่งของไปขายในที่ไกลๆ ถ้าต้องการวางที่ไหนก็วางลงได้ เรียก ไม้ขาดุ่ง. -
ขาดขวัญ
แปลว่า : ทุกข์ใจ อย่างว่า เทื่อนี้การพี่เพี้ยงเทียมท่อธรณี ยาว่าเฮี้ยมพาโลเลสสะหาวหาน้อง ดวงคมเพี้ยงพระกูแยงยังแว่น จิตพี่เฮฮ่อนดิ้น กระหายข้อนขาดขวัญ (สังข์). -
ขาด
แปลว่า : อัตคัด, ขัดสน ไม่มีของซื้อขายเรียก ขาดตลาด ขายต่ำกว่าต้นทุนเรียก ขาดทุน ไม่มีญาติพี่น้องเรียก ขาดคน อย่างว่า บัดนี้หลานค่อยพากันเข้ามาเถิงถามข่าว ดีแล้ว เทื่อนี้ป้าหากไฮ้ฮามข้าขาดคน (สังข์). -
ขาด
แปลว่า : แห้ง, งวด เช่น น้ำในแม่น้ำที่แห้งงวด เรียก ขาด อย่างว่า แม่นจักยิงแม่น้ำนองบ้าก็ขาดเขิน (สังข์). -
ขาด
แปลว่า : รั่ว, ไหล การเล่นการพนันทำให้เงินทองข้าวของรั่วไหลออก อย่างว่า อย่าได้มัวเมาเหล้นการพนันเบี้ยโบก ลางเทื่อโชคบ่ให้ ถงเป้งชิขาดกลาง (ย่า). -
ขาด
แปลว่า : ทะลุ, ฉีก อย่างว่า เสื้อขาดหลังไปตาบกะหน่องไก่ เสื้อขาดไหล่ไปตาบกะหน่อลิง เสื้อขาดข้างไปด่างเขาควาย (กลอน). -
ข้างหย้าง
แปลว่า : คนใหญ่ผอมสูงยืนกั้นประตูเรียก ยืนข้างหย้าง คนที่เล็กเรียก แข้งแหย้ง. -
ขางเมือง
แปลว่า : ทหารที่ใจกล้าเหมือนเหล็กขาง สามารถรบราข้าศึกได้ชัยชนะ เรียก ทหารขาง ขางเมือง ก็ว่า อย่างว่า ตัวหนึ่งง้าวถนิมแก้วมณีโชติใสแพรว ลือเมือเถิงสวรรค์กล่าวขานขอซ้อง ภูธรท้าวหมายไปปุนชอบให้แก่อ้ายผ่องผู้ใจกล้ากว่าขาง (ฮุ่ง). -
ขางบ้าน
แปลว่า : แม่บ้านที่เอาใจใส่ในกิจบ้านการเรือน เรียก ขางบ้าน อย่างว่า ได้เมียผู้ดีคือสบไถขาง เมียเป็นนางผัวนุ่งผ้าไหม นาแฮ่งใหญ่กล้าซ้ำแฮ่งเหลือ (กาพย์ปู). -
ข้าง
แปลว่า : เบื้อง, ส่วน, ฝ่าย เช่น ฝ่ายหน้าเรียกข้างหน้า ฝ่ายในเรียก ข้างใน เบื้องซ้ายเรียกข้างซ้าย เบื้องขวาเรียกข้างขวา เวลาพระจันทร์สว่าง เรียก ข้างขึ้น เวลาพระจันทร์มืด เรียก ข้างแฮม ทิศเหนือเรียก ข้างปลายตีน ทิศใต้เรียก ข้างหัวนอน.