ภาษาอีสานทั้งหมด 2427 - 2436 จาก 17431
-
ข้อง
แปลว่า : เครื่องจักสานทำด้วยไม้ไผ่สำหรับใส่ปลา เรียก ข้อง มี 2 ชนิดคือ ข้องพายและข้องลอย ข้องพายใช้พายเวลาไปตึกแหหาปลา ได้ปลาแล้วก็ใส่ในข้องแล้วพายมา ข้องลอยใช้อยู่ในน้ำเวลาไปตึกแหหาปลาต้องใช้เวลานาน ได้ปลาก็ปล่อยปลาลงในข้องลอย แล้วตึกแหต่อไป. -
ข้อง
แปลว่า : เกี่ยวข้อง, ผูกพัน ใจผูกพันธ์เรียก ใจข้อง อย่างว่า ท่อแต่โสกีก้ำแดนใดใจห่วง แค้นแต่บาทพระเจ้าใจข้องขอดขนัง (สังข์) เป็นดั่งเครือเขาข้องขาสกุณกลางป่า รือจักหยุดอยู่ได้ยามน้อยหนึ่งมี แม่เอย (สังข์). -
ข้องข้อง
แปลว่า : เสียงดังอย่างนั้น เช่น เสียงไอของคนเป็นหวัดลงคอ เสียงไอดังข้องข้อง ขุ้งขุ้ง ก็มี. -
ข้องโป้
แปลว่า : ข้องใหญ่ เครื่องจักสานทำด้วยไม้ไผ่ แต่ชนิดใหญ่กว่าข้องพายและข้องลอย ใส่ปลาได้เป็นหาบ เรียก ข้องโป้ อย่างว่า ข้องโป้ฮ่องฮ่ำไห้หาต้อนต่งปลา (กา). -
ข้องหย้อง
แปลว่า : อาการที่นกติดข่าย ดิ้นไปดิ้นมากไม่หลุดเรียก ยืนข้องหย้อง. -
ขอด
แปลว่า : นกปรอทชนิดหนึ่ง ตัวเล็กหัวขอด เรียก นกขอด นกข่อ ก็ว่า อย่างว่า กะทาทองไท้ยูงขัวเขาข่อ จิบจาบจ้อยคณาขุ้มขาบเขียว (สังข์). -
ขอด
แปลว่า : ลูกคนสุดท้องเรียก ลูกขอดท้อง อย่างว่า กูมารน้อยจาเสิ้นเสียงต่างฉันนี้ ลูกขอดท้องกูกร้าวกว่ามึง นี้เด (สังข์). -
ขอด
แปลว่า : หมดเรี่ยวแรง, หมดกำลัง คนหมดกำลังเรียก ขอดแฮง อย่างว่า ทังว่าดั้นเถื่อนกว้างเฝือข้อยขอดแฮง (ฮุ่ง). -
ขอด
แปลว่า : วอด, เกือบแห้ง น้ำจวนหมดตุ่ม เรียก น้ำขอดแอ่ง อย่างว่า อี่เซกเลกอี่น้ำขอดแอ่ง พ่อแก่ไปกินมีแต่แมงง้องแง้ง ง้องแงง ง้องแง้ง (สอย). -
ขอด
แปลว่า : ผูกพัน, เกี่ยวข้อง การแสดงความอาลัยใยห่วง เรียก ขอด อย่างว่า ยามใดแล้วที่ก้ำการพระบาทเหนือหัว จิ่งจักปุนประสงค์ขอขอดพระไมมวลน้อม เทื่อนี้เจ็บใจอ้ายเหมือนเป็นปางป่วย ขออนุญาตเจ้าจอมซ้อยซู่นาง แด่ถ้อน (สังข์).