ภาษาอีสานหมวด "ฮ" 421 - 430 จาก 661
-
แฮกเหล้น
แปลว่า : การทำงานทีแรกไม่ว่าจะทำอะไร เช่นจะทำไร่ไถนา ทำมาค้าขาย ทำราชกิจการบ้านเมือง กระทั่งการเล่นสาว ถ้าเริ่มไปเล่นแม่ฮ้างแม่หม้ายเมียตายไปสองสามคน ตั้งใจจะเอาเมียสาว บังเอิญเกิดไม่ชอบใจ ตกลงต้องได้แม่ฮ้างแม่หม้ายเป็นเมียอีกจนได้. -
แฮง
แปลว่า : กำลัง เรียก แฮง กำลังกาย เรียก แฮงกาย กำลังใจ เรียก แฮงใจ อย่างว่า พระบาทเจ้าคุ้มฮุ่งหาแฮง ก็บ่วางวิญญาณที่กระสันเสียได้ เพื่อคนิงเถิงแก้วกุมารีเจ็ดนาฏ บอกแก่อามาตย์ชั้นชุมฮู้ฮีตคลอง (สังข์) อันนั้นเชื้อแม่ฮ้างฉองคว่าเฮเมือง ภายในมีโรคาดั่งเฮาแฮงต้าน ลางนางเสื้อสะใบเหลืองเหลื้อมแฮ่ม ยามเมื่อไปคว่าบ้านกลน้อยแนบแอว (ฮุ่ง). -
แฮงน้อย
แปลว่า : กำลังน้อย อย่างว่า เมื่อนั้นสีโหเห็นเหตุบาแฮงน้อย (สังข์). -
แฮ่ง
แปลว่า : ยิ่ง เกิน มาก อย่างว่า แฮ่งผู้ฮ้ายแฮ่งตื่มตดเหม็น แฮ่งดำแฮ่งติดตื่มลายทังแหล้ แฮ่งอึดแฮ่งอยากทังยากทังจน แฮ่งวนแฮ่งเวียนบ่มีทางไว้ (ย่า) เยื้อนยากเท้าทังแฮ่งโฮยแฮง เดินดอยหลวงกว่าไกลหรือใกล้ เลยเขียวขึ้นเขางอนเมือง่อน คึดแม่ป้าปุนให้ฮ่ำไฮ (สังข์) แฮ่งทุกข์แฮ่งซ้ำ หีบ้ำถืกโค็ยกิ (ภาษิต). -
แฮ้ง
แปลว่า : แร้ง ชื่อสัตว์จำพวกนกขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง เรียก แฮ้ง อย่างว่า เชื้อชาติแฮ้งบ่ห่อนเวิ่นนำแหลว แนวหงส์คำบ่ห่อนบินนำฮุ้ง (ผญา) มาบอกเจ้าอาออกอย่าคนิงฮ้อเถิ้น ไว้ช่างชายโทนทานมอบกาโกแฮ้ง เชิญเมือให้พระปิตาคองฮุ่ง หกส่ำพระพี่น้องเนาถ้าแค่ไพร แท้ดาย (สังข์) อันหนึ่งฝูงเพศฮ้ายชาวลุ่มชุมลัว ชิงกันปองแปกนางนำเนื้อ เป็นดั่งคอยหงส์แล้วคอยกาการต่าง คือคู่แฮ้งกินชี้นชากชะเดน (ฮุ่ง). -
แฮ่งคนิง
แปลว่า : ยิ่งคิด อย่างว่า แฮ่งคนิงเถิงน้อยศิลป์ชัยหลานราช (สังข์). -
แฮ่งดี
แปลว่า : ยิ่งดี ดีมาก อย่างว่า จักให้มามอดเมี้ยนหลานชีพเสียชีวัง ว่ารือ ย้านท่อมาเชยตาวต่อตูตายเมี้ยน เมื่อนั้นอาเล่าโลมคำชั้นเชิญหลานอย่าด่วน หลานว่าดีขนาดแท้เขาพุ้นแฮ่งดี แท้ดาย (สังข์). -
แฮด
แปลว่า : แรด ชื่อสัตว์ป่าชนิดใหญ่ หนังหนา มีนอที่จมูก เรียก แฮด อย่างว่า เมื่อนั้นหีนะโหดท้าวธรงอาชญ์ไขขาน เทื่อนี้ลูกจักเชิญแสนสัตว์ซู่คณาเนืองเต้า เชิญทังนาเคนทร์ช้างเสือสางมหิงส์แฮด งัวเถื่อนล้านกระทิงเถ้าหมู่เมย (สังข์) คาดแห่งนั้นเถิงที่ผาทอง ตีนดอยมีแฮดเสือสิงห์ช้าง นองพลขึ้นภูคาเถิงเหล่า เมื่อนั้นงว้างสว่างฮ้องนางหนุ่มตกใจ (ฮุ่ง) นับแต่พลัดพรากบ้านโดยดั่งเดือนปลาย นี้แล้ว ก็หากโฮยแฮงอิดอ่อนคราวคาด้าว กระทิงทวายช้างหมีเหมือยหมาป่า เมยแฮดฮ้องตันต้อนด่านดง (สังข์). -
แฮน
แปลว่า : ชื่อพืชชนิดหนึ่ง เกาะอยู่ตามต้นไม้เป็นพืชชนิดกล้วยไม้ ใช้ทำยาแผนโบราณมีชื่อเรียกหลายอย่างต่างๆ กัน ชนิดลายคล้ายงูทำทาน เรียก แฮทำทาน ชนิดเป็นกะปุ๋มกะป๋ำ เรียก แฮคันคาก ชนิดเหมือนงูเห่า เรียก แฮงูเห่า. -
แฮม
แปลว่า : ข้างแรม วันที่พระจันทร์เริ่มอับแสงโดยลำดับจนถึงมืดมิด เรียก แฮม มีแฮมหนึ่งค่ำไปถึงแรมสิบสี่สิบห้าค่ำของทุกเดือน.