ประโยคสนทนาภาษาอีสาน 1714 - 1723 จาก 2286
เจ้ามาหยังอ้าย ? แปลว่า พี่มาทำอะไรหรอ
A. หล่าๆอยู่มีไผอยู่บ้านบ่น้อ แปลว่า น้องเอ้ยมีใครอยู่บ้านมั้ย
B. หยังอ้าย มีหยังบ่น้อ แปลว่า อะไรหรอพี่ มีอะไรหรือป่าวนะ
ขัน ถาด ขันหรือถาดเรียก ไต ไตคำ ก็ว่า ไตคำ คือคันทีน้ำหรือตุ่มน้ำ อย่างว่า พุ่งพุ่งพร้อมเสียงส่ำปักขี บาเจืองยายออกโฮงมาต้าน คันทีตั้งไตคำม้วนปาก ยี่นั่งเท้าเหนือฮ้านแท่นลาย (ฮุ่ง).
แผ่นดิน แผ่นดินเรียก แผ่นไต อย่างว่า จักเอาออกไปยายเหลือแผ่นไตแฮคุณพระแวนเลิศล้ำดูล้นสากล (ฮุ่ง).
สมัยโบราณเวลาจะทำกับข้าวเขาจะนำ ก้อนหินขนาดพอเหมาะสมมาวางไว้เป็นสามมุมพอวางหม้อแกงได้พอดีๆกับก้นหม้อ แล้ก่อไฟทำกับข้าว เขาจึงเรียกหินสามก้อนว่าก้อนเส่า แต่ถ้าวางก้อนหินวางไว้คนละทิศละทางเขาก็จะเรียกก้อนหินเหล่านั้นเป็นก้อนหินธรรมดาๆ แต่ถ้านำมาวางไว้ ทั้ง 3 มุม ใกล้กันพอวางหม้อแกงได้พอเหมาะเขาจะเรียกว่าก้อนเส่า
คำว่า "ขัว" นอกจากจะแปลว่า "สะพาน" แล้ว
ยังเป็นคำกริยา ที่แสดงลักษณะที่เป็นการใช้เสียมขุดดินเบาๆในลักษณะทำมุมจากพื้นดินไม่เกิน 30 องศา เป็นการขุดดินเบาๆเป็นบริเวณกว้าง ไม่เน้นความลึก ซึ่งจะแตกต่างจากคำว่า "ก่น" มีเราจะขุดให้ลึกตัวอย่างการขัว เช่น
-ขัวหอย
-ขัวเขียดจินา
สามารถที่มาของคำว่าขัว ที่ไปคล้ายคำคำที่หมายถึงสะพาน น่าจะมาจาก เวลาที่คนลาว หรือคนอีสานไปขัวหอย หรือขัวหาของกินต่างๆ มักจะไปหาใต้สะพาน หลังน้ำแห้ง เพราะสัตว์จะจำศีลอยู่ เลยทำให้กลายเป็นคำเดียวกัน
ขาวจากพาก คือลักษณะที่วัตถุสีขาวๆ มีมากมายเกลื่อนกลาด ดารดาษตา เช่น
ดอกอ้อขาวจากพาก หมายถึง ดอกอ้อขาวพราวละลานตา
ดอกบัวในบึงขาวจากพาก หมายถึง ดอกบัวในบึงขาวละลานตาบ่าวหน่อ พาน้องกะแตไปเที่ยวสวนฝ้ายเมืองเลย เห็นปุยฝ้ายขาวจากพาก เต็มสวน พอเหลียวขึ้นฟ้า กะเห็นก้อนขี้ฝ่าขาวจากพาก คือกัน
แปลว่า
บ่าวหน่อพาน้องกระแตไปเที่ยวสวนฝ้ายเมืองเลย เห็นปุยฝ้ายขาวพราวละลานตาเต็มสวน พอมองขึ้นท้องฟ้า ก็เห็นก้อนเมฆขาวพราวพร่างฟ้า เช่นกัน
เพิ่นบ่มีเงินซิได๋บุ กะเลยบ่กินข้าว แปลว่า เขาไม่มีเงินหรืออย่างไรไม่แน่ใจ ถึงได้ไม่กินข้าว
คำนี้มักเขียนผิดว่า กระดาย ซึ่งในภาษาอีสานจะไม่มีคำควบกล้ำ ล ร ว ดังนั้นคำนี้ที่ถูกต้องจะเขียนว่า กะดาย ไม่ใช่ กระดาย
