ประโยคสนทนาภาษาอีสาน 1741 - 1750 จาก 2286
ไค้ มีหลายความหมาย
ตะไคร้ ชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่งเรียก ต้นไค้ ไค้มีสองสนิด ชนิดเกิดตามริมน้ำเรียก ไค้น้ำ ชนิดเกิดบนบก เรียก ไค้นุ่น อย่างว่า หากจักเห็นไม้ไค้แลไม้กุ่ม มีดอกอันบานงามเกืดในทามและที่ลุ่ม (เวส).
แคน แคนที่ทำด้วยไม้ซางใช้สำหรับเป่า เรียก ไค้ อย่างว่า ฟังยินตุริยาตรย้ายกลองฆ้องกล่อมสังข์ พิณพาทไค้แคนขลุ่ยขานซอ แตรสังข์สูรกล่อมพิณโพนโล้ (สังข์).
กลอง กลองโบราณเรียก ไค้ อย่างว่า กลองเกาไค้ตุรีย์เสียงสูรปี่ นาคหนุ่มเปลื้องเพศเพี้ยงสาวสร้อยสอดสะเอง (สังข์).
ยิง แทง อย่างว่า สมส่วนไค้ผีเสื้อคื่นเค็ง (กา) ทวายแกว่งไค้ธนูฟาดเฟือนดิน (กา).
ปีกุน.
ถืกตั๋วจนเมื่อย เจ็บจนแป๋ะตาย ชั่ว ย้อนเชื่อคนง่าย แปลว่า ถูกหลอกจนเหนื่อย เจ็บจนเกือบตาย โง่เพราะเชื่อคนง่าย
อยู่แป๋ะ แปลว่า อยู่ใกล้
นั่งแป๋ะ แปลว่า นั่งใกล้
แป๋ะฝา แปลว่า กระดาษปิดฝา
แอบแฝง เรียก แป๋ะแป๋ะแมะแมะ, แอ้มแป๋ะ
ดินปืน เรียก หมื้อ การทำหมื้อคือเอากระทะขึ้นตั้งไฟ ใส่น้ำลงไปแล้วเทถ่านและดินประสิวลงไป คั่วให้สุก นำไปตากแดดให้แห้ง ตำให้ละเอียด เรียก หมื้อ หมื้อมีหลายชนิด หมื้อถ่านสามใช้เป็นหมื้อปืน น้ำหนักดินบาท มาดเฟื้อง ถ่านสลึง ดินได้แก่ดินประสิว มาดได้แก่กำมะถัน ถ่านได้แก่ไม้เผาไฟ ถ้าจะทำบั้งไฟหมื่น บั้งไฟแสน ใช้หมื้อถ่าน ๔-๕-๖ ก็ได้.
