ภาษาอีสานมาใหม่ 12551 - 12560 จาก 17431
-
ตรอม
แปลว่า : เศร้าใจ ระทมใจ อย่างว่า ตีทวงทบท่าวตนตรอมเมี้ยน (กา) ดูนันเท้าคือเมืองจักหว่า นางนาถง้อมยินหม้อมอยู่ตรอม (ฮุ่ง) นับแต่เจ้าจากไว้วางเหยื่ออาหาร ทังมวลเมิลอยู่ตรอมตนเศร้า เขาก็ทรงสลอนค้างคาคอนคองราช ก็บ่กินเหยื่อหญ้าคอยเยี้ยมอยู่เหงา (สังข์). -
ตรอง
แปลว่า : เลือก คัด เลือกคัดเอาแต่น้ำที่สะอาด เรียก ตรองน้ำ เลือกให้พรเรียก ตรองพร อย่างว่า พราหมณาตั้งตรองพรพลันกล่าว ให้ลูกเจ้าลุ่มฟ้าปุนแพ้หมู่มาร แด่เนอ (สังข์). -
ตรอง
แปลว่า : คิดทบทวน การคิดทบทวนดูเหตุผล เรียก ตรอง อย่างว่า เป็นฮีตด้วยโดยประโยชน์ญาณขวาง ใผบ่ตรองตาทิพย์ทอดพระเนแนมแจ้ง ชื่อว่าอรุณล้ำสุรภาเพ็งทีป ยังไป่เฮืองฮุ่งเท้าทวงข้อยข่าวเถิง (สังข์). -
ตรม
แปลว่า : ระทม ตรอมใจ อย่างว่า กาก่องง้อมนอนคีกคีงตรม ขอนขอนเสียงไก่ขันในเล้า เล็งดูดาวจวนแจ้งในหลึมสูรย์สว่าง ข้ายี่เจ้าทองล้านแต่งปุน (ฮุ่ง). -
ตรง
แปลว่า : เที่ยง ไม่เอนเอียง อย่างว่า ต้านตื่มข้อแขชอบชุมโอม นั้นก่อน ยังเล่าขืนคลองเขือสั่งคดีตรงต้อง (ฮุ่ง) ท่อว่าเร็งโญท้าวทวนขีนขัดหลีก ให้ท่านคึดซู่ชั้นตรงถ้วนฮ่ำคนิง (ฮุ่ง). -
ต้ม
แปลว่า : ทำให้ร้อน ทำให้สุก เช่น ต้มไก่ ต้มเป็ด ต้มปลา ต้มเงินต้มทอง เรียก ต้ม อย่างว่า ลางเถ้าโมโหฮ้ายเหลือตายตั้งแต่จ่ม บ่ทันคึดถี่ถ้วนกุมต้มตั้งแต่หลาน (กาพย์ปู่). -
ตม
แปลว่า : โคลน ดินเปียกเหนียวเรียก ตม อย่างว่า ตมติดเอาตมล้างแถมกันให้มันคล่อง น้ำติดเอาน้ำล้างแถมซ้ำตื่มผู้ดี (บ.). -
ตบะ
แปลว่า : การทำความเพียร เพื่อขับไล่ความไม่ดีงามออกจากใจ เรียก บำเพ็ญตบะ เมื่อบำเพ็ญตบะได้เต็มที่แล้วจะเป็นคนมีฤทธิ์เดชอำนาจวาสนาดี การบำเพ็ญตบะจึงเป็นกรณียกิจที่ทุกคนควรทำ อย่างว่า หนูชิงทำตบะให้แมวบักดำก้มขาบ หมาจิกจอกเห่าช้างเป็นหน้าอยากหัว (บ.). -
ตบผ้า
แปลว่า : ซักผ้า ซักผ้าด้วยน้ำต้มเรียก ตบผ้า ถูผ้า สูผ้า ก็ว่า. -
ตบประทาย
แปลว่า : ก่อเจดีย์ด้วยทราย เรียก ตบประทาย ตบพระทราย ก็ว่า.