ภาษาอีสานมาใหม่ 12581 - 12590 จาก 17431
-
ตกใจ
แปลว่า : สะดุ้งโดยไม่รู้ตัว เมื่อได้ยินหรือได้เห็นสิ่งที่น่ากลัว เรียก ตกใจ อย่างว่า เขาก็ตกใจย้านโตนหนีหลบหลีก ปะไป่ผ้าวางเนื้อเปล่าแปน (บ.). -
ตกคะมะ
แปลว่า : สะทกสะท้าน ตกตะลึง ประหม่า ตกใจกลัวเรียก ตกคะมะ ตกกะมะ อย่างว่า ตกคะมะย้านทวงวิ้นหว่ากลัว (กา) นางก็ตกคะมะให้ดิ้นดั่นทวงสลบ พระกาโยเหลืองหล่าตนตายกระด้าง (สังข์). -
ตกกะเทิน
แปลว่า : ตกลงใจ ลงได้ทำ ตกลงใจว่าจะทำอะไรต้องทำให้สำเร็จ ไม่สำเร็จไม่ยอมเลิก อย่างว่า ตกกะเทินได้เว้าชิหมายเอาเป็นคู่ แม้นชิมีหมื่นชู้อวนข้อยบ่ไล ชิละปล่องไซไขปล่องลอบมอบให้เกลี้ยงภายพี้ผู้เดียว (กลอน). -
ตกกล้า
แปลว่า : หว่านเมล็ดข้าวเปลือกลงในนาเรียก ตกกล้า อย่างว่า บุญหัวบ่เคยตกกล้า ตกสามตาได้กล้าสามหน่อ กระต่ายหม้อกินได้หน่อเดียว (กลอน). -
ตก
แปลว่า : ไป ไปถึง ไปถึงเรียก ตก อย่างว่า ตกแห่งห้องเมืองกว้างยักษา (กา) ลือนาถไท้ธรงผนวชลีลา เดินเดียวตกต่างเชียงชาวแย้ ยังเล่าผากฎแจ้งจำปานัคเรศ เมืองใหญ่ใต้ลุ่มฟ้าพันท้าวทอดทอง (สังข์). -
ตก
แปลว่า : พลัดตก หล่นจากที่สูงเรียก ตก ฝนลงเรียก ฝนตก ตะวันลับเรียก ตาเว็นตก สะดุ้งโดยไม่รู้ตัวเรียก ตกใจ ตกจนใช้การไม่ได้ เรียก ตกเสีย อย่างว่า ตกไม้ตกเสีย ตกเมียตกได้ (ภาษิต). -
ได้
แปลว่า : ได้มา ตกมา อย่างว่า ได้เมียสาวปานได้งัวซาวแม่ ได้เมียแก่ปานได้แม่ซาวคน (ภาษิต) ได้กินว่าดี ได้สี้ว่าม่วน ได้ยินย้อนผี ได้สี้ย้อนฝัน (ภาษิต). เป็นคำช่วยกริยาบอกอดีต เช่น ได้เฮ็ดได้ทำ ได้เว้า อนุญาต เช่น กินได้ นอนได้ ไปได้ สามารถ มีความสามารถ เช่น เว้าได้ อ่านได้ เขียนได้. -
ได
แปลว่า : มือ (ข.). -
โดย
แปลว่า : ข้าน้อย ครับ ขอรับ กระผม เป็นคำรับเมื่อผู้ใหญ่พูดหรือสั่ง เรารับว่า โดยข้าน้อย โดยข้อยน้อย ก็ว่า. -
โดย
แปลว่า : เหมือน คือ ใสเหมือนดาวเรียก โดยดาว อย่างว่า ช้างเครื่องเค้างาเฮื่อโดยดาว (กา) คือปลวกเรียก โดยปลวก อย่างว่า โยธาล้นเหลือดินโดยปลวก (กา) เหมือนรัง เรียก โดยรัง คืองิ้วเรียก โดยงิ้ว อย่างว่า ผาขำเขินขาดไปโดยงิ้ว (กา).