ภาษาอีสานหมวด "ห" 406 - 415 จาก 1363
-
หรดี
แปลว่า : ทิศตะวันตกเฉียงใต้ (ป. ส.) อย่างว่า ครุฑก็เนาอยู่เบื้องหนแห่งบูรพา อาคะเนย์แมวอยู่เฝือแฝงฝั้น ทักษิณก้ำราชสีห์แหนแห่ บักเค้าเม้านั่งเฝ้าหรดี ปัจฉิเมนาคเกี้ยวพันดอน พายัพก้ำโคจรหนูอยู่อีสานช้างพลายสารล้านเถื่อน เลื่อนเลื่อนงัวแม่ง้องกินหญ้าฝ่ายอีสาน (โสกทิศ). -
หรรษ
แปลว่า : ความรื่นเริง ความยินดี หรรษ หรรษา ก็ว่า (ส.). -
หรื้อ
แปลว่า : เป็นคำเดียวกับหรือ ในที่นี้ต้องการจะเน้นประโยคคำถามให้หนักจึงใช้คำว่า หรื้อ อย่างว่า ว่าจักเมือเทิงหรื้อแสนทวีควีคว่าง ว่าจักเมือลุ่มหรื้อหนาแท้โยชน์ยาว (ฮุ่ง) เจ้านี้มีผัวหรื้อญิงพลอยพรากคู่อวนเอย เฮียมใคร่ฮู้บนบ้างบอกมา เถี่ยวเถิ้น (สังข์). -
หล
แปลว่า : คันไถ. -
หลก
แปลว่า : ถอน ถอนกล้า เรียก หลกกล้า ถอนผัก เรียก หลกผัก ถอนขน เรียก หลกขน ถอนปีก เรียก หลกปีก อย่างว่า เหมือนดั่งนิโครธค้อมแคมท่าชลาไหล คองว่าวายวันคืนบ่เป็นไปได้ อันหนึ่งเป็นดั่งถกถอนไว้ยังหางหลกปีก ครุฑขนาดน้อมนอนค้างแค่ตมนั้นแล้ว (สังข์). -
หลง
แปลว่า : สำคัญผิด เข้าใจผิดพลาด หมกมุ่น มัวเมา ลืม อย่างว่า ใผหากลอนลืมม้างไมตรีหลงหล่า ลืมพี่น้องลวงลิ้นโลภมี (ฮุ่ง). -
หล้ง
แปลว่า : ลุ่ม นาลุ่มที่มีน้ำขัง เรียก นาหล้ง อย่างว่า เฮียมนี้เป็นดั่งนาไฮ่หล้งประสงค์หาแต่กล้าแก่ กล้าอ่อนมีบ่แพ้นาหล้งบ่ประสงค์ (ผญา) ให้เพียรหานาหล้งเป็นฝายน้ำส่ง (ขุนทึง) บ่ได้พาโลล้นดำนาหลายท่ง คึดต่อเจ้าต้งหล้งนาเฮื้อไฮ่เดียว นี้แล้ว (ผญา). -
หล้ง
แปลว่า : มัวเมา ลุ่มหลง อย่างว่า อย่าได้มัวเมาหล้งหลงไหลไฮ้ประโยชน์ ให้ต่อตั้งธรรมพระเจ้าสั่งสอน (บ.). -
หลงบุญ
แปลว่า : ลืมบุญที่ตนทำมา อย่างว่า คันห่าละคราบแล้วยาหลีกหลงบุญ แม่เอย ขอให้กำกันลงดั่งเดียว ปางนี้ ยามเมื่อแถนลอเต้าพลลงพร้อมห่วน วันนั้น ยังเล่าละคาบไว้ดูข้าพร่ำมูล (ฮุ่ง). -
หลงเมือง
แปลว่า : ลืมบ้านเกิดเมืองนอน เรียก หลงเมือง ลืมเมือง ก็ว่า สถานที่เกิดเป็นจุดสำคัญของคนเรา ถ้าเราสร้างให้เจริญไม่ได้ก็อย่าทำลาย ถ้าบุญมาวาสนามีจงนำบุญบารมีของตนไปสร้างให้เจริญรุ่งเรืองต่อๆ ไป อย่างว่า ยั่งยั่งหน้าท้าวท่านแองกา หลงเมืองพลัดพรากกันกอยให้ บาคราญต้านพอดีแล้วอย่า ขาก็คืนคอบเจ้าจอมไท้ที่เซ็ง (ฮุ่ง).