ภาษาอีสานมาใหม่ 14724 - 14733 จาก 17431
-
เขย
แปลว่า : ผัวของลูกสาว เรียก ลูกเขย ผัวของหลานสาวเรียก หลานเขย อย่างว่า เอาลูกเขยมาอยู่นำพ่อเถ้าแม่เถ้า ปานได้เข้าเต็มเล้าเต็มเยีย (ภาษิต). -
เข้มเหล้ม
แปลว่า : ตีหน้าเปื่น เรียก หน้าเข้มเหล้ม. -
เขม่น
แปลว่า : อาการที่กล้ามเนื้อที่ขอบตากระตุกเบาๆ อาจจะเป็นลางสังหรณ์บอกเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้น เรียก ตาเขม่น กะเม่น สะเม่น ก็ว่า อย่างว่า พระบาทเจ้าเอียงโสตแสวงฟังกันกงกรหมู่ยิงยาต้อง เสียงกานั้นนางมาเวียนว่า น้อยหนึ่งตาพระบาทเจ้าจอมซ้อยสะเม่นเนือง (สังข์). -
เข้ม
แปลว่า : แข็งแรง คนที่ร่างกายและจิตใจแข็งแรง เรียก คนเข้ม เข้มแข็ง ก็ว่า อย่างว่า บาคราญท้าวใจแข็งคือพ่อ กับทังฝูงพี่น้องใจเข้มแก่นแข็ง (บ.). -
เข้ม
แปลว่า : โกรธจัด คนที่ใจโกรธจัดเรียก ใจเข้ม อย่างว่า พระบาทเจ้าใจเข้มคู่ไฟ (กา). -
เข้ม
แปลว่า : สุกงอม ผลไม้ที่สุกงอม เรียก ผลเข้ม อย่างว่า เขาก็กินหมากไม้ซางเข้มมี่นัน (กา) เฟืองไฟส้มผูผางมีม่วงสุกเฮื่อเข้าเต็มต้นหล่นลง (กา). -
เข้ม
แปลว่า : แก่จัด สีที่มีลักษณะแก่จัดเรียก สีเข้ม อย่างว่า แก้วก่อล้อมวรรณเข้มข่ายกระดิง (สังข์). -
เข็ม
แปลว่า : เหล็กแหลมสำหรับใข้เย็บ เจาะรูที่ก้น เรียก เข็ม มีสองชนิดคือ เข็มเล็กและเข็มใหญ่ เข็มใหญ่เรียก เข็มห้อก็มี อย่างว่า พี่นี้แนวเข็มห้อแสวงหาแต่ปักแส่วหนามแท่งแหลมเสี้ยมไว้ปลายบ่สุ้มก็หากแหลม (กลอน). -
เขนง
แปลว่า : เขาสัตว์(ข.เสนง) เขาสัตว์มีเขาวัวเขาควายเป็นต้น หรือกระบอกไม้ไผ่สำหรับใส่ดินปืน (ขี้เจีย) ในเวลาไปยิงสัตว์ป่า เรียก เขนง อย่างว่า โก่งเอยโก่งโก่งเขนงเขามั่งโก่งได้โก่งนวย โก่งเขนงเขาความยมันโชดกล่อมแอวพรานอยู่โล้งโค้ง (กลอน). -
เข่นข้า
แปลว่า : ทำให้หลาบจำ คนทำผิดต้องเฆี่ยนดีบีฆ์โบยให้เข็ดหลาบ เรียก เข่นข้า อย่างว่า คันว่าเทียวทางเวิ้งไปมาให้มีหมู่ลางเทื่อโจรเข่นข้ายังชิได้ช่อยกัน (ย่า).