ประโยคสนทนาภาษาอีสาน 21 - 30 จาก 2198

คำที่มักได้ยินบ่อย ๆ เช่น บักหมานพอก่ำก่า หมายถึง คุณหมานเป็นคนที่ทำอะไร หรือรู้อะไร แบบงู ๆ ปลา ๆ

น้องปูเรียนหนังสือพอก่ำก่า
หมายถึงยังไม่เก่งพอ  

ขี้เกี้ยมสองโตจับอยู่ข้างฝา

เหลาดินสอจนกิ้นหมดแล้ว. ใซ้ดินสอคุ้มเนาะ กิ้นปานนั้นยังใซ้อยู่
เหลาดินสอสั้นจนจะหมดอยู่แล้ว. ใช้ดินสอคุ้มค่านะ สั้นขนาดนั้นยังใช้อยู่

หมาหางกิ้น หมายความว่า หมาที่มีหางสั้น ๆ

ป้าด อีนางนั่นแหม มาแอว กิ่วแท้ คำแปล โฮ้ ผู้หญิงคนนั้น เอวคอดจัง( หรือเอวเล็กจัง) อย่าเอาเซือกเส้นนั้นไปผูกอู่ ให้ลูกนอนเด้อ มัน กิ่วแล้ว คำแปล อย่าเอาเชือกเส้นนั้นไปแขวนเปล ให้ลูกนอนนะ มันกำลังจะขาด

(กรุณาอ่านเป็นสำเนียงภูไทอำเภอนาแก)
หย่ามากีดหนำหมู่นี้หนา จักหน้อยแหล่พ้อได่นิ
แปลว่า อย่ามาทำเกะกะแถวนี้นะ เดี๋ยวเจอ...

คำว่า เกิ่ง โดยรวมๆจะหมายถึง เท่ากัน, เท่าทียมกัน, เทียบเท่า, เสมอ
มาดูตัวอย่างกันครับ

มื้อวานเพิ่นมาเว้าความกันอยู่เฮือนผู้ใหญ่บ้าน เรื่อง เกี่ยวกับบักต๊อกไปหลอยเมียไทบ้านเพิ่น
เพื่อความเกิ่งกัน เพิ่นเลยให้ตัวแทนผุ้เสียหายกับโตแทนผู้ซาย มีเกิ่งกันนำ คือ มีท่อๆ กัน
สิเฮ็ดให้การเว้าเทือนี้ เป็นกลางที่สุด

แปลว่า

เมื่อวานนี้ มีการเรียกคนมาว่าความกันที่บ้านผู้ใหญ่บ้าน เรื่องที่บักต๊อก ไปแอบคบชู้กับเมียชาวบ้าน
เพื่อความเท่าเทียมกัน ผู้ใหญ่ได้แบ่งให้มีตัวแทนผู้เสียหาย เท่ากันกับ ผู้ชาย

ท่อ, ท่อๆ คือ เท่า, เท่าๆกัน

มาดูอีกตัวอย่างนึงนะครับ

ตะกี้สิมีตาชั่งแบบเป็นคาน เรียกว่า คานซั่ง คือ สิมีลูกตุ้มวัดน้ำหนักกับของที่นำมาซั่ง หากว่า ของมีน้ำหนักท่อกัน หรือ เกิ่งกัน คานกะสิขนานกับพื้นดิน

แปล
เมื่อก่อนตาชั่งแบบเป็นคาน จะมีลักษณะเป็นลูกตุ้มวัดน้ำหนักกับสิ่งของที่นำมาชั่ง หากของมีน้ำหนักเท่ากัน คานจะขนานกับพื้น

บรรทุกของใส่รถให้ "เกิ่ง"กัน
แปล บรรทุกของใส่รถให้ "ได้สมดุล"กัน  

คันเจ้าอยู่เฮือน ให้เกียหมูนำแหน่เด้อ ข่อยสิไปเอาบุญแอว
แปลว่า
หากคุณอยู่บ้าน ให้เอาอาหารให้หมูด้วยนะ ฉันจะไปงานแต่งงาน

ไปเอาข้าวไปเกือหมาให้หน่อย
แปลว่า ไปเอาข้าวไปให้หมากินหน่อย
คำว่า เกือ จะใช้กับสัตว์เลี้ยง ไม่ใช้กับคน ถ้าใช้กับคนจะพูดในเชิงดูถูก เช่น
พ่อแม่มึงบ่เลี้ยงบ่เกือบ้อ
แปลว่า พ่อแม่มึงไม่ดูแลเลี้ยงดูหรือ
แต่ถ้าพูดว่า เลี้ยงเหลือ เกืออิ่ม หมายถึง การเลี้ยงดูเป็นอย่างดี

ใช้เหมือนกับคำว่าว่า "เกีย" 

แกน หมายถึง ไหว ในที่นี้ไม่ได้หมายถึง การสั่นหรือแกว่งนะ แต่หมายถึง ไหว ที่แปลว่า ทำได้

แกน มักจะใช้กับการยก การแบก เช่น

-ถงปุ๋ย ถงนี่ คือมาหนักคักแท้ บ่าวหน่อ กับบ่าวปอ แบกซ่อยกันสองคนกะยังแบกบ่ "แกน"
แปลว่า
-กระสอบปุ๋ย ใบนี้ หนักมากเลยนะ บ่าวหน่อกับบ่าวปอ ช่วยกันแบกตั้งสองคน ก็ยังแบกไม่ "ไหว"

หรือ
บ่าวหน่อ: ป้าด...บักโมหน่วยนี่คือหน่วยใหญ่คักแท้ น้องพอลล่ามา โจม เบิ่งเกิ่นหนะว่าหนักปานได๋ หรือว่า โจม บ่ "แกน"
น้องพอลล่า: ปะสาหน่วยส่ำนี่ ใหญ่กั่วนี่น้องกะ โจม "แกน"
แปลว่า
บ่าวหน่อ: โอ้โฮ...แตงโมลูกนี้ลูกโตมากเลยนะ น้องพอลล่ามา ยกดูหน่อยสิ ว่าหนักเท่าไหร่ หรือว่า ยกไม่ "ขึ้น "
น้องพอลล่า: ก็แค่ลูกแค่เนี้ย ใหญ่กว่านี้น้องก็ ยก"ไหว"

มื้อฮือ..ข่อยสิไปแก่กวดหาปลาให้อีพ่อ
แปลว่า
มันมะรืนนี้ ผมจะไปดึงอวน เพื่อหาปลาให้พ่อ

เด็ก....เอ้าๆๆๆ..พ่อใหญ่มื้อนี่แก่อิหยังเข้ามาบ้านเฮา
พ่อใหญ่... แก่เฟืองแห่งเอาไปให้งัว-ค.... มันกินบักหล่า
เด็ก.... แก่เฟืองสั้นตี้
พ่อใหญ่...เอ้อ..เอ้อ